: kāratak : 2481 ‘ātmadharma’ : 29 :
jamīn khodīne māṭī laī lye ane pachhī vadhelī māṭīthī te khāḍo pūratān jo māṭī vadhe to te shubh shukan
samajavā.–ītyādi anek vidhinun varṇan āve chhe, paṇ ātmānun gnāyakapaṇun rākhīne te badhī vāt chhe. gnāyakapaṇun
chūkīne ke kramabaddhapaṇun toḍīne te vāt nathī. pratiṣhṭhā karāvanārane te prakārano vikalpa hoy chhe ane māṭī vagerenī
tevī kramabaddhaparyāy thāy chhe–tenī tyān oḷakhāṇ karāvī chhe, paṇ ajīvanī paryāyane jīv karī dye chhe em tyān
nathī batāvavun. pratiṣhṭhāmān ‘siddhachakramaṇḍalavidhān’ ne ‘yāgamaṇḍalavidhān’ vagerenā moṭo moṭā raṅgaberaṅgī maṇḍal
rachāy, ne shāstramān paṇ teno upadesh āve, chhatān paṇ te badhun kramabaddha ja chhe; shāstramān teno upadesh āpyo tethī
kāī tenun kramabaddhapaṇun pharī gayun ke jīv teno kartā thaī gayo – em nathī. gnātā to potāne jāṇato thako tene
paṇ jāṇe chhe. ne pote potānā gnāyakabhāvarūp kramabaddhaparyāye ūpaje chhe.
e ja rīte samitinā upadeshamān paṇ ‘joīne chālavun vichārīne bolavun, jatanānī vastu levī–mūkavī’
ītyādi kathan āve, paṇ teno āshay sharīranī kriyāne jīv karī shake chhe–em batāvavāno nathī. munidashāmān te te
prakārano pramādabhāv thato ja nathī, hinsādino ashubhabhāv thato ja nathī–evun ja munidashānī kramabaddhaparyāyanun
svarūp chhe–te oḷakhāvyun chhe. nimittathī kathan karīne samajāve, tethī kāī kramabaddhaparyāyano siddhānt tūṭī jato nathī.
[103] svayam prakāshī gnāyak.
sharīr vagereno ekek paramāṇu svatantrapaṇe tenī kramabaddhaparyāyarūpe pariṇamī rahyo chhe, tene bījo koī
anyathā pheravī shake em traṇakāḷamān banatun nathī. aho! bhagavān ātmā to svayam prakāshī chhe, potānā
gnāyakabhāv vaḍe te sva–parano prakāshak ja chhe. paṇ agnānīne e gnāyakasavabhāvanī vāt besatī nathī. hun gnāyak,
kramabaddhaparyāyo jem chhe tem teno hun jāṇanār chhun,–jāṇanār ja chhun paṇ koīno pheravanār nathī–āvī svasanmukh
pratīt na karatān, agnānī jīv kartā thaīne parane pheravavānun māne chhe, te mithyāmānyatā ja sansārabhramaṇanun mūḷ chhe.
badhā jīvo svayamprakāshī gnāyak chhe; temān–
(1) kevaḷībhagavān ‘pūrā gnāyak’ chhe; (temane gnāyakapaṇun pūrun vyakta thaī gayun chhe.)
(2) samakīti–sādhak ‘adhūrā gnāyak’ chhe; (temane pūrṇa gnāyakapaṇun pratītamān āvī gayun chhe, paṇ hajī
pūrun vyakta thayun nathī.)
(3) agnānī ‘viparīt–gnāyak’ chhe; (tene potānā gnāyakapaṇānī khabar nathī.)
gnāyakasvabhāvanī apratīt te sansār,
gnāyakasvabhāvanī pratīt vaḍe sādhakadashā te mokṣhamārga, ane gnāyakasvabhāv pūro khīlī jāy te
kevaḷagnān ne mokṣha.
[104] darek dravya ‘nij–bhavan’mān ja birāje chhe.
jagatamān darek dravya potānī kramabaddhaparyāy sāthe tadrūp chhe, paṇ par sāthe tadrūp nathī. potapotānā bhāvanun
je ‘bhavan’ chhe temān ja darek dravya birāje chhe. jīvanā guṇ–paryāyo te jīvano bhāv chhe ne jīv bhāvavān chhe,
ajīvanā guṇ–paryāyo te teno bhāv chhe ne ajīv bhāvavān chhe. potapotānā bhāvanun je bhavan–eṭale ke
pariṇaman–temān ja sau dravya birāje chhe. jīvanā bhavanamān ajīv garato nathī–praveshato nathī, ne ajīvanā
bhavanamān jīv garato nathī. e ja pramāṇe ek jīvanā bhavanamān bījo jīv garato nathī temaj ek ajīvanā
bhavanamān bījo ajīv garato nathī. jīv ke ajīv darek dravya potapotānā nij–bhavanamān (nij pariṇamanamān)
birāje chhe, potānā nij–bhavanamānthī bahār nīkaḷīne bījānā bhavanamān koī dravya jatun nathī.
sudraṣhṭi–taraṅgiṇīmān chha muniono dākhalo āpīne kahyun chhe ke: jem ek guphāmān ghaṇā kāḷathī chha munirāj
rahe chhe, parantu koī koīthī mohit nathī, udāsīnatā sahit ek guphāmān rahe chhe, chhae munivaro potapotānā
svarūpasādhanamān evā līn chhe ke bījā munio shun kare chhe tenā upar lakṣha jatun nathī, ek bījāthī nirapekṣhapaṇe sau
potapotāmān ekāgrapaṇe birāje chhe. tem ā chaud bahmāṇḍarūpī guphāmān jīvādi chhae dravyo ek bījāthī nirapekṣhapaṇe
potapotānā svarūpamān birājī rahyā chhe, koī dravya anya dravyanī apekṣhā rākhatun nathī, badhā dravyo potapotānā
guṇ–paryāyomān ja rahelā chhe; jagatanī guphāmān chhae dravyo svatantrapaṇe potapotānā svarūpamān pariṇamī rahyā chhe.
temān bhagavān ātmā gnāyakasvabhāvavāḷo chhe, ātmā sivāyanā pāñche dravyomān gnāyakapaṇun nathī.