: kāratak : 2481 ‘ātmadharma’ : 35 :
एक करतूति दोइ दर्व कबहूं न करैं, दोइ करतूति एक दर्व न करतु है।।
जीव पुदगल एक खेत–अवगाही दोउ, अपनें अपनें रूप कोउ न टरतु है।
जड परनामनिकौ करता है पुदगल, चिदानंद चेतन सुभाउ आचरतु है।। १०।।
arthāt–ek pariṇāmanā kartā be dravya na hoy; ek dravya be pariṇāmane na kare. ek kriyāne be dravya kadī
na kare, tem ja ek dravya be kriyāne na kare.
jīv ane pudgal jo ke ek kṣhetre rahelān chhe to paṇ potapotānā svabhāvane koī chhoḍatā nathī. pudgal
to tenā jaḍ pariṇāmonun kartā chhe, ane chidānand ātmā potānā chetan svabhāvane āchare chhe–kare chhe.
–ā pramāṇe darek dravyanā bhinna bhinna svatantra pariṇamanane jyān sudhī jīv na jāṇe tyān sudhī parathī
bhedagnān thāy nahi ne svabhāvamān ekatā pragaṭe nahi, eṭale samyagdarshanādi kāī thāy nahi.
[116] paryāyamān je tanmay hoy te ja teno kartā.
kramabaddhapariṇāme pariṇamatun dravya potānī paryāy sāthe ekamek chhe, e siddhānt samajāvavā āchāryadev
ahīn sonānun draṣhṭānt āpe chhe. jem sonāmān kuṇḍaḷ vagere je avasthā thaī tenī sāthe te sonun ekamek chhe, judun
nathī; sonānī avasthāthī sonī judo chhe paṇ sonun judun nathī. tem jagatanā jīv ke ajīv badhāy dravyo
potapotānī je avasthā thāy chhe tenī sāthe ekamek chhe, bījā sāthe ekamek nathī, māṭe te bījānā akartā chhe. je
paryāy thaī, te paryāyamān je tanmay hoy te ja teno kartā hoy, paṇ tenāthī je judo hoy te teno kartā na hoy–
e niyam chhe. jem ke–
ghaḍo thayo, tyān te ghaḍārūp avasthā sāthe māṭīnā paramāṇuo ekamek chhe, paṇ kumbhār tenī sāthe ekamek
nathī, māṭe kumbhār teno akartā chhe,
vastra thayun, tyān te vastrarūp paryāy sāthe tāṇā–vāṇānā paramāṇuo ekamek chhe, paṇ vaṇakar tenī sāthe
ekamek nathī, māṭe te teno akartā chhe.
kabāṭ thayo, tyān te kabāṭanī avasthā sāthe lākaḍānā paramāṇuo ekamek chhe, paṇ sutār tenī sāthe
ekamek nathī, māṭe te teno akartā chhe.
roṭalī thaī, tyān roṭalīnī avasthā sāthe loṭanā paramāṇuo ekamek chhe, paṇ bāī (rasoī karanār)
tenī sāthe ekamek nathī, māṭe bāī roṭalīnī akartā chhe.
samyagdarshan thayun, tyān te paryāy sāthe ātmā pote ekamek chhe tethī ātmā teno kartā chhe, paṇ ajīv
temān ekamek nathī māṭe te akartā chhe. e pramāṇe samyaggnān, sukh, ānand, siddhadashā vagere badhī avasthāomān
samajī levun. te te avasthāpaṇe ūpajato thako jīv ja temān tadrūp thaīne teno kartā chhe, te ajīv nathī eṭale
ajīv sāthe tene kārya–kārakapaṇun nathī.
[117] gnātā rāgano akartā.
ahīn to āchāryadev e siddhānt samajāve chhe ke gnāyakasvabhāv sanmukh thaīne je jīv gnātāpariṇāmapaṇe
ūpajyo te jīv rāgano paṇ akartā chhe; potānā gnātāpariṇāmamān tanmay hovāthī teno kartā chhe, ne rāgano
akartā chhe, kemake rāgamān te tanmay nathī. gnāyakabhāvamān je tanmay thayo te rāgamān tanmay thato nathī, māṭe te
rāgano akartā ja chhe.
–āvā gnātāsvabhāvane jāṇavo te nishchay chhe. svasanmukh thaīne āvun nishchayanun gnān kare to, kaī
paryāyamān kevo rāg hoy ne tyān nimitta–naimittik sambandh kevā prakārano hoy, –te badhā vyavahārano paṇ yathārtha
vivek thaī jāy.
[118] nishchay–vyavahārano jarūrī khulāso.
ghaṇā loko kahe chhe ke ā to nishchayanī vāt chhe, paṇ vyavahāre to jīv jaḍakarmano kartā chhe! to āchāryadev
kahe chhe ke are bhāī! jenī draṣhṭi gnāyak upar nathī ne karma upar chhe evā agnānīne ja karmanā kartāpaṇāno
vyavahār lāgu paḍe chhe, gnāyakadraṣhṭivāḷā gnānīne tevo vyavahār lāgu paḍato nathī. gnāyakasvabhāvī jīv
mithyātvādi karmano akartā hovā chhatān tene karmano kartā kahevo te vyavahār chhe, ane te vyavahār agnānīne ja
lāgu paḍe chhe. gnāyak svabhāvanī draṣhṭivāḷo gnānī to akartā ja chhe.