(૩) શુદ્ધનિશ્ચયથી સહજજ્ઞાનાદિ પરમસ્વભાવગુણોનો આધાર હોવાને લીધે ‘કારણશુદ્ધજીવ’ છે.
અહીં, પહેલા બોલમાં ‘કેવળજ્ઞાનાદિ શુદ્ધગુણો’ કહેતાં શુદ્ધપર્યાયો છે.
એ જ પ્રમાણે બીજા બોલમાં ‘મતિજ્ઞાનાદિ વિભાવગુણો’ કહ્યા તે પણ પર્યાયો છે.
એ જ રીતે ત્રીજા બોલમાં પણ ‘સહજ જ્ઞાનાદિ પરમસ્વભાવગુણો’ કહ્યું તેમાં પણ પર્યાયનો જ ધ્વનિ
‘કારણશુદ્ધપર્યાય’ એવો ધ્વનિ છે, તે કારણશુદ્ધપર્યાયનો આધાર હોવાથી આત્મા ‘કારણ શુદ્ધજીવ’ છે.
એ રીતે પર્યાયને ‘ગુણ’ કહેવાની આ ટીકાકારની ખાસ શૈલિ છે. હવેની ગાથાઓમાં (ગા. ૧૦ થી ૧પમાં)
કારણશુદ્ધપર્યાયની જે વાત સ્પષ્ટપણે વર્ણવવાના છે તેની આગાહી અહીં મૂકી દીધી છે. ટીકાકારની સામાન્ય
શૈલિ એવી છે કે ‘અર્થપર્યાય’ને માટે ‘ગુણ’ શબ્દ વાપરે છે, ને વ્યંજનપર્યાયને માટે ‘પર્યાય’ શબ્દ વાપરે છે.
અહીં જીવના ગુણ–પર્યાયો વર્ણવે છે તેમાં પણ એ જ શૈલિ લીધી છે.
સમજવી; ગુણો કાંઈ અશુદ્ધ ન હોય. શુદ્ધ જીવની અર્થપર્યાયો શુદ્ધ છે ને અશુદ્ધ જીવની અર્થપર્યાયો અશુદ્ધ છે.
કેવળજ્ઞાનાદિ શુદ્ધગુણોના આધારભૂત જીવને કાર્યશુદ્ધજીવ કહ્યો છે, તે શુદ્ધ જીવની કેવળજ્ઞાનાદિ અર્થપર્યાયો શુદ્ધ
છે. અને મતિજ્ઞાનાદિ વિભાવગુણોના આધારભૂત જીવને અશુદ્ધજીવ કહ્યો છે, તે અશુદ્ધજીવની અર્થપર્યાયો
અશુદ્ધ છે. આ રીતે અહીં શુદ્ધ કે અશુદ્ધગુણો કહેતાં શુદ્ધ કે અશુદ્ધ અર્થપર્યાયો સમજવી.
પ્રકાર યોગ્ય હોય તે સમજી લેવો. અહીં વ્યંજનપર્યાય છે એટલી સામાન્ય વાત લીધી, પણ ‘શુદ્ધ જીવને શુદ્ધ
વ્યંજનપર્યાય છે, એમ ન કહ્યું, કેમ કે અરિહંત ભગવાન કાર્યશુદ્ધજીવ છે. તેમને શુદ્ધ અર્થપર્યાય હોવા છતાં
વ્યંજન પર્યાય શુદ્ધ નથી, એટલે શુદ્ધજીવને શુદ્ધપર્યાય (–વ્યંજનપર્યાય) છે એ વાત લાગુ નથી પડતી. અહીં
પર્યાય કહેતાં વ્યંજન પર્યાયની અપેક્ષા છે તેથી ‘શુદ્ધ જીવની પર્યાય શુદ્ધ છે’ એમ ન લેતાં ‘પર્યાય પણ છે’ એમ
સામાન્ય કથન લીધું. સિદ્ધભગવંતોને શુદ્ધ વ્યંજનપર્યાય છે, ને સંસારી જીવોને અશુદ્ધ વ્યંજનપર્યાય છે,–એ રીતે
જેને જે યોગ્ય હોય તેને તે પર્યાય સમજવી. સિદ્ધભગવંતોને અર્થપર્યાય શુદ્ધ છે ને વ્યંજનપર્યાય પણ શુદ્ધ છે;
અરિહંતભગવંતોને અર્થપર્યાય (કેવળજ્ઞાન વગેરે) શુદ્ધ છે ને વ્યંજનપર્યાય અશુદ્ધ છે.
કારણશુદ્ધપર્યાય બતાવવાનો ટીકાકાર મુનિરાજનો ધ્વનિ છે. અહો! મુનિરાજે ટીકામાં ઘણા ઊંડા રહસ્યો ભર્યા
છે; ‘
હોવાથી આત્મા ‘કારણશુદ્ધજીવ’ છે, તેને જ ‘કારણપરમાત્મા’ પણ કહેવાય છે.