
gāthāmān gnānanī kāraṇashuddhaparyāyanun spaṣhṭa varṇan chhe. ākhā ātmānī kāraṇashuddhaparyāyanun varṇan to hajī pandaramī
gāthāmān āvashe; ā gāthāmān jīvanun lakṣhaṇ je upayog, tenā bhedonun varṇan karatān svabhāvagnānaupayogane kāraṇ
ane kāryarūpe batāvīne ghaṇī saras vāt karī chhe. juo, mūḷ gāthā–
णाणुवओगो दुविहो सहावणाणं विभावणाणं त्ति ।।
gnānopayog svabhāv tem vibhāvarūp dvividh chhe.
badhā prakāro paryāyarūp chhe–e vāt lakṣhamān rākhavī.
“ātmāno chaitanya–anuvartī pariṇām te upayog chhe.” juo, ā upayoganī vyākhyā. ātmāno je
‘chaitanya’ te guṇ;
‘anuvartī pariṇām’ te paryāy.
ātmā te dravya, ane chaitanya teno trikāḷī guṇ, te chaitanyane anusarīne vartanārā pariṇāmane upayog kahe
em kahīne trikāḷī svabhāv taraphanun valaṇ karāvyun chhe.
dveṣh nathī. rāg–dveṣh te ātmāno svabhāv nathī, svābhāvik gnānaupayog te ja ātmāno svabhāv chhe, āvun
bhedagnān karavun te muktinun kāraṇ chhe. ‘upayog’ te jīvanī paryāy chhe māṭe te dharma chhe ne jīv te paryāyano dharanār chhe
tethī te dharmī chhe. upayoganā jeṭalā prakāro paḍe te koī bījāthī nathī paṇ jīvano ja dharma chhe. matignān upayog ho ke
trikāḷashuddhaupayog ho, te badhāy upayog jīvano dharma chhe, ne jīv dharmī chhe. jem dīvo svabhāvathī ja prakāshavāḷo chhe,
dīvāno prakāsh parane līdhe nathī, tem ātmā chaitanyadīpak chhe ne upayog teno prakāsh chhe. ātmā svabhāvathī ja
upayogasvarūp chhe, koī parane līdhe teno upayog nathī. mati–shrutagnānano upayog paṇ indriyo ke manane līdhe thato
nathī, te upayog paṇ jīvono dharma chhe.
darshanopayog chhe. temānthī gnānopayoganā ekandar nav prakār (ek kāraṇarūp, ne āṭh kāryarūp) varṇavashe, tathā
darshanopayoganā pāñch prakār (ek kāraṇarūp, ne chār kāryarūp) varṇavashe. ā rīte upayoganā badhā maḷīne chaud bhed
līdhā chhe. ā badhā prakāranā upayog–dharmono ādhār jīv chhe. pahelān jem shvetādiguṇono (–paryāyono) ādhār
pudgal kahyo hato, tem ahīn upayog pariṇāmano ādhār jīv chhe.
ane vibhāvagnānaupayog–pariṇām em be prakārano gnānano upayog chhe.
ḥ 2pa4ḥ