Atmadharma magazine - Ank 145
(Year 13 - Vir Nirvana Samvat 2482, A.D. 1956).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 19 of 21

background image
નથી બનાવ્યું તેનું જ્ઞાન શરીરાદિમાં ને રાગના વિકલ્પમાં અટકેલું છે, ને તેટલો જ પોતાને માને છે–તે મિથ્યાજ્ઞાન છે,
તે જ્ઞાન રાગના કર્તાપણામાં રોકાઈ ગયું છે, તેનું પરપ્રકાશન પણ સાચું નથી; કેમકે પરપ્રકાશકજ્ઞાન જેટલો જ
જ્ઞાનસ્વભાવ તેણે માન્યો. પણ જ્ઞાનનો સ્વપરપ્રકાશક સ્વભાવ તેણે જાણ્યો નથી.
અંતરના જ્ઞાનસ્વભાવને પકડે તો તો કેવળજ્ઞાન લેવાનો માર્ગ બહું ટૂંકો છે. પણ જીવો પોતાને જાણ્યા વિના
બહારમાં જ ભટકે છે એટલે ક્યાંય માર્ગ સૂઝતો નથી. અંતરના અનુભવ વિના નીવેડા આવે તેમ નથી. શાસ્ત્રો તો
દિશા બતાવીને જુદા રહે છે. પણ અંતરમાં પોતાના અનુભવ વિના એકલા શાસ્ત્રથી માર્ગનો પાર પમાય તેમ નથી.
એક કોર ભગવતી ચેતનાસ્વરૂપ ભગવાન આત્મા તે સ્વજ્ઞેય ને બીજી કોર લોકાલોક તે પર જ્ઞેય, તે સ્વ–પર
જ્ઞેયને જાણવાનો જ્ઞાનનો સ્વભાવ છે.
સામે લોકાલોક તો ઘણા જ્ઞેયો છે, ને આ આત્મા તો એક છે,–છતાં લોકાલોકના પરજ્ઞેયને જાણનાર જ્ઞાન
કરતાં આત્મસ્વભાવરૂપ સ્વજ્ઞેયને જાણે તે જ્ઞાનનો મહિમા છે. સ્વજ્ઞેયનું જેને જ્ઞાન નથી તેને પરજ્ઞેયનું જ્ઞાન પણ
મિથ્યા છે. સ્વજ્ઞેયનો મહિમા મોટો છે, જે પરિણતિ અંતર્મુખ થઈને સ્વજ્ઞેયને જાણે તે પરિણતિ પણ ભગવતી છે–
મહિમાવંત છે. તે ભગવતી ચેતના જ મોક્ષનું સાધન છે.
જ્ઞાને અંતર્મુખ થઈને જ્યાં પોતાના આત્માને સ્વજ્ઞેય બનાવ્યો ત્યાં શુદ્ધ આત્માની ઉપલબ્ધિ થઈ ને
જ્ઞાનતત્ત્વ પણ સ્વ–પરપ્રકાશકપણે યથાર્થ પરિણમ્યું, તેને આચાર્યદેવે અભિનંદન આપીને તેની પ્રશંસા કરી છે. અહો,
જે જ્ઞાને અંતર્મુખ થઈને પોતાના આત્મસ્વભાવને જાણ્યો તે જ્ઞાન પ્રશંસનીય છે. અનાદિથી એકલા પરને તથા
રાગાદિને જ જાણવામાં રોકાતું તે જ્ઞાનમાં આકુળતાનું જ વેદન હતું, હવે સ્વ–પરજ્ઞેયોને ભિન્ન ભિન્ન ઓળખીને
પોતાના જ્ઞાનાનંદસ્વભાવ તરફ વળીને એકાગ્ર થયું તે જ્ઞાન અપૂર્વ આનંદના અનુભવ સહિત છે તેથી તે ધન્યવાદને
પાત્ર છે. અનાદિથી જ્ઞાન બહારમાં ભમતું, પરને જ પોતાનું માનીને તેને જાણવામાં રોકાતું, ને સ્વજ્ઞેયને (આત્માને)
જાણતું ન હતું તે જ્ઞાનમાં શુદ્ધઆત્માની પ્રાપ્તિ ન હતી; હવે સ્વજ્ઞેયના તથા પરજ્ઞેયના દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાયને જુદા જુદા
ઓળખીને, પરથી ભિન્ન પોતાના સ્વ–દ્રવ્યને જ્ઞાનનું જ્ઞેય બનાવીને તેમાં પર્યાયને લીન કરી ત્યાં શુદ્ધ આત્મતત્ત્વની
પ્રાપ્તિ થઈ,–સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર થયા; આવી અપૂર્વ શુદ્ધ આત્મતત્ત્વની પ્રાપ્તિ થઈ તે અભિનંદનીય છે.
પ્રશ્નઃ– અપરાધી કોણ?
ઉત્તરઃ– જે પરદ્રવ્યને પોતાનું માને તે.
પ્રશ્નઃ– નિરપરાધી કોણ?
ઉત્તરઃ– જે પોતાના શુદ્ધ આત્માને જ પોતાનું માને
છે, ને તે સિવાય કિંચિત્ પણ પરદ્રવ્યને પોતાનું
માનતો નથી તે.
પ્રશ્નઃ– બંધન થવાની શંકા કોને પડે?
ઉત્તરઃ– જે અપરાધી હોય તેને.
પ્રશ્નઃ– ‘હું નહીં જ બંધાઉં’ એવી નિઃશંકતા કોને હોય?
ઉત્તરઃ– જે જીવ નિરપરાધી હોય તેને
જુઓ, સમયસાર ગા. ૩૦૧–૨–૩
રે જીવ!
ભીષણ નરકગતિમાં, તિર્યંચગતિમાં, તેમજ કુદેવગતિમાં
અને મનુષ્યગતિમાં, શુદ્ધઆત્માની ભાવના વિના તું તીવ્ર
દુઃખ પામ્યો; માટે હવે તો તું ‘જિનભાવના’ ભાવ....
જેથી તારા સંસારભ્રમણનો અંત આવે.
ઃ ૧૮ઃ આત્મધર્મઃ ૧૪પ