: ભાદરવો : ૨૪૮૨ ‘આત્મધર્મ’ : ૨૦૭ :
જિનશાસનો મહિમા (૮)
[ભવપ્રભત ગ. ૮૩ ઉપરન પ્રવચન]
સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપ શુદ્ધવીતરાગીભાવ તે જ ખરો
ધર્મ છે, ને તેની જ પ્રાપ્તિનો જિનશાસનમાં ઉપદેશ છે. આવો ધર્મ તે
જ ભવનો નાશક ને મોક્ષનો દાતાર છે. માટે હે ભવ્યજીવો! તમે
આદરપૂર્વક આવા જૈનધર્મનું સેવન કરો...
શુદ્ધપરિણામ તે આત્માનો ધર્મ છે, તેમાં સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–
ચારિત્ર ત્રણે આવી જાય છે, પણ રાગ તેમાં નથી આવતો. આ
શુદ્ધરત્નત્રયરૂપ વીતરાગી વીતરાગભાવ તે જ સર્વે શાસ્ત્રોનું તાત્પર્ય
છે, તે જ જિનશાસન છે, તે સર્વજ્ઞનાથની આજ્ઞા છે, ને તે જ સંતોનું
ફરમાન છે... માટે તેને જ શ્રેયરૂપ જાણીને આરાધના કરો.
જૈનધર્મ ક્યાં રહેતો હશે?
જૈનધર્મ એટલે આત્માનો સાચો ધર્મ; આત્માનો વાસ્તવિક સ્વભાવ તે જ જૈનધર્મ છે; જેના ગ્રહણથી
જરૂર મોક્ષ થાય એવો આત્માનો શુદ્ધભાવ તે જૈનધર્મ છે. જૈનધર્મ ક્યાં રહેતો હશે? જૈનધર્મ આત્માના
શુદ્ધભાવમાં રહે છે, એ સિવાય શુભાશુભભાવમાં કે જડના ભાવમાં જૈનધર્મ રહેતો નથી.
જડભાવમાં ધર્મ – અધર્મ નથી
દરેક પદાર્થને પોતપોતાના ‘ભાવ’ હોય છે, જડને પણ તેનો જડભાવ હોય છે. ‘જડભાવે જડ પરિણમે,
ચેતન ચેતનભાવ’ –એમ બંને પદાર્થોમાં પોતપોતાના ભાવ છે. હવે ક્યો ભાવ તે ધર્મ છે એ અહીં બતાવવું છે.
જડપુદ્ગલને તેના સ્પર્શાદિરૂપ ભાવો હોય છે. પુદ્ગલમાં એક છૂટો પરમાણુ હોય તેને શુદ્ધ કહેવાય છે,
પણ તેથી કાંઈ તેને સુખ હોતું નથી, તેમજ પુદ્ગલમાં સ્કંધ તે વિભાવપર્યાય છે, પણ તે વિભાવથી કાંઈ તેને
દુઃખ નથી; આ રીતે પુદ્ગલ તો સ્વભાવમાં હો કે વિભાવમાં હો, તેને સુખ–દુઃખરૂપ ભાવ નથી. એટલે તે જડના
ભાવમાં કાંઈ ધર્મ કે અધર્મ નથી.
જીવના ત્રણ પ્રકારના ભાવો;
તેમાં શુદ્ધભાવ તે જ જૈનધર્મ
હવે જીવના ભાવની આ વાત છે: જીવના ભાવ ત્રણ પ્રકારના છે–અશુભ, શુભ અને શુદ્ધ મિથ્યાત્વ–હિંસા
આદિક પાપ ભાવો છે તે અશુભ છે, પુજા–વ્રતાદિ પુણ્યભાવો છે તે શુભ છે; પરંતુ આ અશુભ ને શુભ બંને
ભાવો પરના આશ્રયે થાય છે એટલે વિભાવરૂપ છે, અશુદ્ધ