તેને આત્મા ન સમજાય એમ બને નહિ. આત્મસ્વભાવનો પ્રેમ કરીને તેના શ્રદ્ધા જ્ઞાન ને અનુભવ કરવા તે જ
અનંતમરણથી આત્માને ઉગારનાર છે.
નથી. એનાથી પાર તારું જ્ઞાયકસ્વરૂપ છે, તે સ્વરૂપને શ્રદ્ધામાં લે તો તારા આત્મામાં અતીન્દ્રિયઆનંદરૂપી
પુત્રનો જન્મ થાય. તે અતીન્દ્રિયઆનંદનો ભોગવટો કરવાનો આત્માનો સ્વભાવ છે.
અને સમ્યગ્દર્શન વગરના એકલા રાગથી કોઈને તીર્થંકર નામકર્મ બંધાય નહીં. જેને સમ્યગ્દર્શન નથી ને રાગના
ભોગવટામાં જ લીન થઈ રહ્યો છે એ તો મૂઢ છે, એવા જીવને કદી તીર્થંકર નામકર્મ બંધાતું નથી. સમકિતી
ધર્માત્મા રાગના વેદનને આત્માના સ્વભાવથી જુદું જાણે છે. આત્માના જ્ઞાયકભાવના વેદનની અને રાગના
વેદનની જાત અત્યંત જુદી છે–એમ તે જાણે છે, એટલે રાગના વેદનમાં તે કદી એકાકાર થતા નથી, સ્વભાવના
વેદનમાં એકાકાર થતા જાય છે ને રાગનું વેદન છૂટતું જાય છે.–આવું આત્માની અભોકતૃત્વશક્તિનું પરિણમન
તેને ઉલ્લસે છે.
એવું અશુદ્ધપણું ભગવાનને ન રહ્યું. અતીન્દ્રિયઆનંદનો પૂર્ણ ભોગવટો થઈ જવા છતાં કેવળીપ્રભુને આહારાદિનું
નિમિત્ત ભોક્તાપણું પણ હોય–એમ જે માને છે તેને કેવળી ભગવાનની અભોક્તૃત્વદશાનું કે પૂર્ણ આનંદનું ભાન
નથી, અને પોતાના આત્માના અભોક્તાપણાની પણ તેને ખબર નથી. અરે, ભગવાનને પૂર્ણ આનંદ પ્રગટી
ગયો ત્યાં આહાર કેવો? પૂર્ણ આનંદ હોય ત્યાં આહાર ન જ હોય; હજી કે ત્યાં યોગનું કંપન હોઈ શકે, એટલે કે
દિવ્યધ્વનિનું નિમિત્તપણું તો હોય, પણ આહારનું નિમિત્તપણું તો ન જ હોય. અહો, જ્યાં આનંદનો પૂરો
અનુભવ થઈ ગયો, ઉપયોગ એક સમયનો પૂરો થઈ ગયો, પરિપૂર્ણ અતીન્દ્રિયભાવ ઊઘડી ગયો, ત્યાં
ઇંદ્રિયવિષયોનું ભોક્તાપણું કેમ હોય?–ન જ હોય.
કેવળી પ્રભુને એવું મુખ્ય ગૌણપણું નથી, કેમકે તેમને તો જરાપણ હર્ષ–શોકનું ભોકતાપણું રહ્યું જ નથી.
સાથે યોગનું કંપન હોવામાં કાંઈ વિરોધ નથી. “કેવળજ્ઞાનીને જ્ઞાન ને આનંદ વગેરે ગુણોનું શુદ્ધ પરિણમન થઈ
ગયું ત્યાં હવે બીજા કોઈ ગુણનું વિભાવ પરિણમન હોઈ જ ન શકે, અથવા કેવળજ્ઞાન પછી વાણી હોઈ જ ન
શકે”–એમ જે માને છે તેને કેવળજ્ઞાનની ખબર નથી, તેમજ જ્ઞાન–આનંદ યોગ વગેરે ગુણોમાં જે કથંચિત્
ગુણભેદ છે તેને પણ તે જાણતો નથી એટલે તે એકાંતવાદી મિથ્યાદ્રષ્ટિ છે. અને કેવળજ્ઞાન પછી પણ આહાર–
પાણી વગેરે હોવાનું જે માને છે તેને કેવળીભગવાનના કે કેવળી જેવા પોતાના અભોકતા સ્વભાવની ખબર
નથી, તેથી અભોકતાશક્તિનું તેને વિપરીત પરિણમન છે એટલે કે તે વિકારના અને ઈન્દ્રિયવિષયોના જ
ભોકતાપણામાં વર્તે છે, ચૈતન્યના આનંદનો ભોગવટો તેને અંશે પણ નથી. અને જ્ઞાની તો, ‘મારા
જ્ઞાયકસ્વભાવમાં વિકારનું ભોક્તાપણું જરાપણ નથી’ એમ જાણતો થકો, તે સ્વભાવના આધારે વિકારના
ભોગવટાનો ક્ષણેક્ષણે અભાવ કરતો જાય છે, ને છેવટે વિકારના ભોગવટાનો સર્વથા અભાવ કરીને પૂર્ણ
આનંદનો ભોકતા થઈ જાય છે.