ते जगमाहीं सहज वैरागी।
ज्ञानी मगन विषयसुखमाहीं
यह विपरीत संभवे नाहीं।।
મગ્ન થાય, એવું વિપરીતપણું કદી સંભવતું નથી. જ્ઞાની જ્ઞાનસ્વભાવમાં મગ્ન છે, રાગ કે બાહ્ય વિષયો હોવા છતાં
તેમાં તે મગ્ન નથી, માટે જ્ઞાની કર્મથી લેપાતા નથી, તેને નવાં કર્મો બંધાતા નથી પણ જૂનાં કર્મો નિર્જરતા જ
જાય છે અજ્ઞાનીને તો જ્ઞાનસ્વભાવનું ભાન નથી, તે રાગમાં તથા વિષયોમાં જ લીનપણે વર્તે છે તેથી તે કર્મોથી
બંધાય છે. જ્ઞાનીનો સ્વભાવ, સોનાની જેમ કર્મપંકથી અલિપ્ત રહેવાનો છે, ને અજ્ઞાનીનો સ્વભાવ, લોઢાની જેમ
કર્મપંકથી લેપાવાનો છે.
જ પરિણમે છે, ને જ્ઞાનભાવનું પરિણમન તો બંધનું કારણ નથી, તેથી ધર્મીને બંધન થતું નથી.
થતું નથી. કર્મફળના સંયોગમાં ઊભો હોવા છતાં તે સંયોગ દેખીને જ્ઞાનીને શંકા પડતી નથી કે આ મને બંધનું
કારણ થશે... તે તો નિઃશંકપણે પોતાના જ્ઞાનમય ભાવમાં જ વર્તે છે. અનુકૂળતાના ઢગલા હો કે પ્રતિકૂળતાના
ગંજ હો, છતાં જ્ઞાનીનું જ્ઞાન કદી અજ્ઞાનરૂપ થઈ જતું નથી. કેમકે જ્ઞાની પોતાના સ્વભાવથી જ જ્ઞાનભાવરૂપે
પરિણમે છે, કોઈ પરવસ્તુ તેના સ્વભાવને અન્યથા કરી શકતી નથી. પરને લીધે બંધન થાય એવી શંકા જ્ઞાનીને
કદી પડતી નથી. આવી જ્ઞાનસ્વભાવની પ્રતીત કરીને નિઃશંકપણે જ્ઞાનભાવમાં પરિણમવું તે નિર્જરાનો ઉપાય છે,
ને તે જ ધર્મ છે.
સાધન થવાની તાકાત છે. એ સિવાય બહારના શાસ્ત્રોમાં પણ એવી તાકાત
નથી કે આત્માનું સાધન થાય.
સાંભળ્યા; પણ શુદ્ધ ચિદ્રૂપ આત્માને મેં કદી ન જાણ્યો તેથી મારું પરિભ્રમણ
થયું. બહારમાં મેં આત્માને શોધ્યો પણ અંતર્મુખ થઈને કદી મેં મારા આત્માને