હિતોપદેશ * જ્ઞાનોપદેશ
અરે જીવ! તું ઠર, ઠર! ‘પરનું હું કરું’ એવી અજ્ઞાનબુદ્ધિને લીધે દુઃખમાં તારો અનંત..અનંત કાળ ગયો...
ચોરાસીના અવતારમાં તારા દુઃખમાં કોઈએ ભાગ ન લીધો...તારા દુઃખ તેેં એકલે જ ભોગવ્યા. તે દુઃખનું મૂળ પરના
કર્તૃત્વની અજ્ઞાનબુદ્ધિ જ છે, માટે હવે તે અજ્ઞાનબુદ્ધિ છોડ...પરના કર્તૃત્વની બુદ્ધિ છોડ...ને તારા આત્મામાં ઠર...જેથી
અનાદિના તારા દુઃખનો અંત આવે.
હે જીવ! તું તો જ્ઞાનસ્વરૂપ છો...તારું જ્ઞાન પરમાં શું કરે? તે પરનાં દુઃખને જાણે પણ પોતે પરનાં દુઃખ લઈ ન
શકે; તેમજ તારાં દુઃખ બીજો લઈ ન શકે. પોતે પોતાના અજ્ઞાન ભાવથી જ જે દુઃખ ઊભું કર્યું છે તે દુઃખ પોતાના
જ્ઞાનભાવથી જ ટળે છે...માટે હે જીવ! અંતર્મુખ થઈને તારા જ્ઞાનસ્વરૂપમાં ઠર...તેમાં તને અનાકુળ શાંતિનું વેદન થશે.
– પ્રવચનમાંથી
* * *
હે જીવ! તું કોને બદલાવીશ!
ને તને બીજો કોણ બદલાવશે!
જગતના કોઈ પદાર્થને તું બદલાવી શકે તેમ નથી; અને તને જગતનો કોઈ પદાર્થ બદલાવી શકે તેમ નથી.
તું અને જગતના પદાર્થો, સૌ સ્વતંત્રપણે પોતપોતાના પરિણામરૂપે પરિણમી રહ્યા છે.
આમ જગતના પદાર્થોનું સ્વતંત્ર પરિણમન જાણીને પરના કર્તૃત્વની બુદ્ધિથી તું વિરમ..વિરમ! પરથી તારી
અત્યંત ભિન્નતા જાણીને સ્વમાં અંતર્મુખ થા...
બહિર્મુખ અજ્ઞાનભાવથી ઉત્પન્ન થયેલું દુઃખ અંતર્મુખ જ્ઞાનભાવથી ટળી જાય છે.–આ જ દુઃખથી છૂટીને સુખી
થવાનો ઉપાય છે.
– પ્રવચનમાંથી.
શું કરવું?
જેણે આત્માનું હિત સાધવું હોય, જન્મ–મરણના દુઃખોથી આત્માને છોડાવવો હોય, તે જીવે શું કરવું? આચાર્ય
ભગવાન કહે છે કે તે જીવે પ્રથમ તો આગમપ્રમાણથી, અનુમાનપ્રમાણથી અને અંતરના સ્વસંવેદનપ્રમાણથી એમ
જાણવું કે હું જ્ઞાનચેતનાસ્વરૂપ છું; કર્મચેતના કે કર્મફળચેતના (–રાગદ્વેષ કે હર્ષશોક) તે મારું ખરું સ્વરૂપ નથી.–આ
રીતે પોતાને જ્ઞાનચેતનાસ્વરૂપ જાણીને અને તેની દ્રઢ શ્રદ્ધા કરીને, પછી તેનું જ ધ્યાન કરીને તેમાં લીન થવું.–આમ
કરવાથી આત્માને પરમ આનંદનો અનુભવ થાય છે, ને જન્મ–મરણના દુઃખથી છૂટીને તે મોક્ષસુખ પામે છે.
માટે ફરી ફરીને સંતો કહે છે કે–
જીવરાજ એમ જ જાણવો,
વળી શ્રદ્ધવો પણ એ રીતે,
એનું જ કરવું અનુચરણ,
પછી યત્નથી મોક્ષાર્થીએ.
આત્મધર્મના ગ્રાહકોનેઃ–
‘આત્મધર્મ’ માસિકને અંગે જે કંઈ ફરિયાદ કે સૂચન કરવાનું હોય તે, પંદર દિવસમાં “જૈન સ્વાધ્યાય મંદિર
ટ્રસ્ટ– ‘સોનગઢ” ના સીરનામે કરવી.
‘આત્મધર્મ’ નું લવાજમ રૂા. ત્રણને બદલે રૂા. ચાર લેવાનો નિર્ણય કર્યો છે.
___________________________________________________________________________________
વાર્ષિક લવાજમ રૂપિયા ચારઃઃઃ છૂટક નકલ પાંચ આના
___________________________________________________________________________________