Atmadharma magazine - Ank 173
(Year 15 - Vir Nirvana Samvat 2484, A.D. 1958).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 19 of 25

background image
ઃ ૧૮ઃ આત્મધર્મઃ ૧૭૩
જીવોને વૈરાગ્ય નથી આવતો. અરે બાપુ! સંસારને અનિત્ય જાણીને તું અંતર તરફ વળ..એક વાર
તારા આત્મા તરફ જો. બહારના ભાવો અનંત કાળ કર્યા છતાં શાંતિ ન મળી, માટે હવે તો અંતર્મુખ
થા. આ સંસાર કે સંસારના સંયોગો સ્વપ્ને પણ ઇચ્છવા જેવા નથી, અંતરનું એક ચિદાનંદ તત્ત્વ
ભાવના કરવા જેવું છે.
તારા ચૈતન્યતત્ત્વને નિત્યરૂપ ભાવ, ને લક્ષ્મી વગેરે સંયોગને અનિત્યપણે ભાવ, એટલે કે
તેની અનિત્યતાનું ચિંતન કર.–જેને અનિત્ય જાણે તેનો મોહ કેમ રહે? ન જ રહે. એટલે લક્ષ્મી વગેરેને જે ખરેખર
અનિત્ય જાણે છે તેને તેનો મોહ છૂટીને, અંતરમાં નિત્ય ચિદાનંદ તત્ત્વ તરફ વલણ થાય છે ને તેમાં જ લીનતાની
ભાવના થાય છે.
એ જ ઉપદેશ આ અનિત્ય અધિકારની છેલ્લી ગાથામાં આપે છે–
त्यक्त्त्वा महामोहं विषयान् श्रृत्वा भंगुरान् सर्वान्।
निर्विषयं कुरुष्व मनः येन सुखं उत्तमं लभते।।२२।।
હે જીવ! સંસારમાં ધન, યૌવન કે જીવન વગેરે બધું ક્ષણભંગુર છે એમ સાંભળીને, તે વિષયો પ્રત્યેના
મહામોહને તું છોડ, અને તારા ચિત્તને નિર્વિષય કરીને ચૈતન્યની ભાવનામાં જોડ;–આમ કરવાથી તું ઉત્તમ સુખને
પામીશ. અમારો આ વૈરાગ્ય ઝરતો ઉપદેશ સાંભળીને, હે જીવ! અનાદિથી જેની પ્રીતિ કરી છે એવા વિષયોની પ્રીતિ
છોડ, ને અનાદિથી જેની પ્રીતિ નથી કરી એવા ચૈતન્ય તત્ત્વ સાથે પ્રીતિ જોડઃ ચૈતન્યસ્વભાવની ભાવનાથી તારો
આત્મા પરમ સુખમય બનશે, પરમ આનંદમય અવિનાશી સિદ્ધપદની તને પ્રાપ્તિ થશે.
નૃત્ય કરતી નીલંજસા દેવીનું મૃત્યુ દેખીને
જેઓ સમસ્ત સંસારથી અત્યંત વિરક્ત થયા..ને
ચિદાનંદસ્વરૂપમાં મગ્ન થયા–એવા પરમ વૈરાગી
શ્રી આદિનાથ જિનેન્દ્રદેવને નમસ્કાર હો.
બુદ્ધિની રક્ષા
રાજસભામાં રાજાઓને બુદ્ધિની રક્ષાનો ઉપદેશ આપતાં ચક્રવર્તી
ભરત કહે છે કેઃ–
આ લોક તથા પરલોક સંબંધી પદાર્થોમાં હિત–અહિતનું જ્ઞાન
હોવું તે ‘બુદ્ધિ’ છે. એ બુદ્ધિનું પાલન અર્થાત્ રક્ષણ કઈ રીતે થઈ શકે
છે? જો તે જાણવા ચાહતા હો તો તેનો ઉત્તર એ છે કે–અવિદ્યાનો નાશ
કરવાથી જ તે બુદ્ધિનું રક્ષણ થઈ શકે છે. મિથ્યાજ્ઞાનને અવિદ્યા કહે છે,
અને અતત્ત્વોમાં તત્ત્વબુદ્ધિ હોવી તે મિથ્યાજ્ઞાન છે. અરહંતદેવના કહેલા
હોય તે જ તત્ત્વ છે, અને અરહંત પણ તે જ હોઈ શકે કે જેઓએ દોષ
અને આવરણોનો ક્ષય કર્યો હોય. તેથી, પોતાના મનનો મેલ (અર્થાત્
બુદ્ધિનો દોષ) દૂર કરવા માટે અરહંત દેવના મતનો અભ્યાસ કરવો
જોઈએ.
જિનેન્દ્રદેવનો કહેલો માર્ગ જ સંસારસમુદ્રથી તરવાનો ઉપાય છે.
(મહાપુરાણ સર્ગ ૪૨)