* લબ્ધબુદ્ધિઓને જ-નહિ કે અલબ્ધબુદ્ધિઓને,
* ક્ષીણ કષાયપણામાં જ હોય છે,-નહિ કે કષાય સહિતપણામાં હોય છે.
-આમ આઠ પ્રકારે નિયમ અહીં દેખવો.
જુઓ, આ અનેકાન્ત; આમ જ હોય છે ને બીજી રીતે હોતું નથી-આવું મોક્ષમાર્ગનું અનેકાન્તસ્વરૂપ છે.
(૧) મોક્ષમાર્ગનું ચારિત્ર કેવું હોય? સમ્યક્્ત્વ અને જ્ઞાનથી યુક્ત જ હોય. અ સમ્યક્્ત્વ અને અજ્ઞાનથી
મોક્ષમાર્ગ છે, રાગ તે મોક્ષમાર્ગ નથી, રાગ તો બંધમાર્ગ છે. સરાગચારિત્રને (વ્યવહારરત્નત્રયને) વ્યવહારથી
મોક્ષમાર્ગ આ શાસ્ત્રમાં જ આગળ કહેશે,-પણ ત્યાં આ નિયમ લક્ષમાં રાખીને તેનો ભાવાર્થ સમજવો જોઈએ.
અહીં, તો સ્પષ્ટ નિયમ છે કે રાગદ્વેષસહિત ચારિત્ર તે મોક્ષમાર્ગ નથી પણ રાગદ્વેષરહિત એવું વીતરાગીચારિત્ર જ
મોક્ષમાર્ગ છે. આ ત્રીજો નિયમ કહ્યો.
માર્ગ છે તે બંધનો માર્ગ નથી. રાગ તો બંધનો માર્ગ છે, તો તે મોક્ષમાર્ગ કેમ હોય વીતરાગચારિત્ર કે જે મોક્ષનું
જ કારણ છે તે બંધનું કારણ જરા પણ થતું નથી.-આ ચોથો નિયમ છે.
આત્મામાં જેને પ્રગટે તેને માર્ગનો સંદેહ ટળી જાય, મોક્ષનો સંદેહ ટળી જાય, માર્ગની પોતાને નિઃશંકતા થઈ જાય
કે આ માર્ગ જ છે. મોક્ષનો આ માર્ગ હશે કે બીજો માર્ગ હશે-એવો સંદેહ ધર્મીને હોતો નથી. આ રીતે,
સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાનસહિત જે વીતરાગચારિત્ર છે તે મોક્ષનો માર્ગ જ છે, ને અમાર્ગ નથી. આ પંચમ નિયમ જાણવો.
નથી.-આ છઠ્ઠો નિયમ કહ્યો.
જ્ઞાનથી જે સહિત છે તે લબ્ધબુદ્ધિ છે, ને એવા લબ્ધબુદ્ધિઓને જ મોક્ષમાર્ગ હોય છે, જેઓ આત્માના સ્વસંવેદન
જ્ઞાનથી રહિત છે એવા અલબ્ધબુદ્ધિઓને મોક્ષમાર્ગ હોતો નથી.-આ સાતમો નિયમ જાણવો.
મોક્ષમાર્ગ નથી. કષાય કણ તો બંધનું કારણ છે. કષાય કણ હોવા છતાં ત્યાં પણ જેટલું વીતરાગી ચારિત્ર
(કષાયના અભાવરૂપ) છે તેટલો મોક્ષમાર્ગ છે, અને જે કષાયકણ છે તે મોક્ષમાર્ગ નથી, માટે ક્ષીણકષાયપણામાં જ
મોક્ષમાર્ગ હોય છે ને કષાયસહિતપણામાં મોક્ષમાર્ગ હોતો નથી.-એમ આઠમો નિયમ કહ્યો.