16 Atmadharma 191
jeTalo AtmA nathI, AtmA trikALI sahajagnAnasvarUpe chhe–em jANIne, tevA sahajagnAnasvarUpe AtmAne
bhAvavAthI apUrva bhedagnAn thAy chhe ne sansAranun mUL chhedAI jAy chhe. shubhakAryane paN ahIn sansAranun mUL kahyun chhe,
te shubhamAn rahIne mokShasukh nathI pamAtun parantu shubhane oLangIne mokShasukh pamAy chhe, mATe shubhAshubhathI pAr evA
chaitanyasvarUpe AtmAne bhAvavo.
e rIte bhedagnAnavaDe AtmAnI bhAvanA karatAn moh nirmUL thaIne kevaLagnAnajyoti pragaTe chhe. shrI
munirAj bahumAnathI kahe chhe ke aho! bhedagnAnarUpI vRukShanun A satphaL vandanIy chhe ne jagatane mangaLarUp chhe.
juo, A kevaLagnAnano mahimA! bhedagnAnarUpI vRukShane AtmAnI bhAvanArUpI pANI pAtAn pAtAn A
kevaLagnAnarUpI phaL pAkyAn. A kevaLagnAn AtmAne to mangaLarUp chhe, ane jagatane paN te mangaLarUp chhe; kemake
jagatanA je koI jIvo AvA kevaLagnAnanun svarUp lakShamAn lye chhe te jIvonun gnAn rAgathI bhinna thaIne
gnAnasvabhAvamAn pahonchI jAy chhe ne gnAnasvabhAvanA Ashraye teone bhedagnAnarUp apUrva mangaL pragaTe chhe.–A
rIte kevaLagnAnarUpI suprabhAt jagatane mangaLarUp chhe,–vandya chhe, pUjya chhe, AdaraNIy chhe.
have kevaLagnAnarUp kAryanI sAthe tenA kAraNane paN yAd karIne kahe chhe ke sahajagnAn mokShamAn jayavant varte
chhe. mokShadashAmAn kevaLagnAn to jayavant varte chhe, ne tenI sAthe tenA kAraNarUp evun sahajagnAn paN jayavant varte
chhe. kArya ane kAraNane sAthe sAthe ja varNavavA te A TIkAkAranI khAs shailI chhe. AmAn mArga ane mArgaphaL banne
batAvI dIdhA. kaI–rIte? sahaj gnAnasvarUpanI bhAvanA karavAnun kahyun te mArga chhe, ane kevaLagnAnapragaTayun te
mArganun phaL chhe.
gnAn kevun chhe? ke AnandamAn phelAvavALun chhe. kevaLagnAn sampUrNa AnandamAn phelAvavALun chhe, ne sahaj gnAn
trikAL AnandamAn phelAvavALun chhe, sAdhakanun samyagnAn paN anshe AnandamAn phelAvavALun chhe. A rIte gnAn sAthe
atIndriy Anand hoy chhe te batAvyun. je gnAnanI sAthe atIndriy Anandanun vedan na thAy te gnAn kharekhar gnAn
nathI paN agnAn chhe.
gnAnanA anek prakAro vagerene jANIne shun karavun?–shrI munirAj kahe chhe ke “sahaj gnAnarUpI sAmrAjya
jenun sarvasva chhe evA shuddha chaitanyamay AtmAne jANIne, hun A nirvikalpa thAun chhun.”–bas! A karavAnun chhe.
A rIte jIvanA gnAnopayog sambandhI varNan pUrun thayun.
(gAthA 11–12 pUrI)
have teramI gAthAmAn darshan–upayoganA prakAro kaheshe.
bhagavAn shrI kundakundAchAryarachit niyamasAr shAstrano jIv adhikAr vanchAy chhe. jIv upayogasvarUp chhe, te
upayog gnAn ane darshan evA be bhedavALo chhe; temAnthI gnAnaupayoganA prakAronun varNan gAthA 10–11–12 mAn
karyun; have darshan–upayoganA prakAronun varNan kare chhe–
gAthA 13
तह दंसणउवओगो ससहावेदरवियपदो दुविहो।
केवलमिंदियरहियं असहायं तं सहावमिदि भणिदं।।
upayog darshanano svabhAv–vibhAvarUp dvividh chhe;
asahAy, indrivihIn, kevaL, te svabhAv karel chhe.
jevI rIte gnAnaupayog svabhAv ane vibhAv em be prakArano kahyo tevI rIte A darshanaupayog paN
svabhAvarUp ane vibhAvarUp em be prakArano chhe. je kevaL, Indriyarahit ane asahAy chhe te
svabhAvadarshanaupayog chhe.
chaitanya anuvidhAyI pariNAm te upayog chhe. gnAnanI jem A darshanaupayog paN chaitanyane ja
anusaranAro chhe. TIkAkAre jem svabhAvagnAnamAn kAraN ane kArya em be prakAro varNavyA hatA tem A
svabhAvadarshanamAn paN kAraN ane kArya em be prakAranun varNan kare chhe. A shAstramAn ‘niyamasAr’ eTale ke
niyamathI–chokkas karavA yogya evA shuddha ratnatrayarUpI kAryanun pratipAdan chhe, tethI TIkAkAr te ‘kArya’ nI sAthe