આત્મધર્મ
____________________________________________________________________________
વર્ષ સત્તરમું: અંક ૩ જો સંપાદક: રામજી માણેકચંદ દોશી પોષ: ૨૪૮૬
____________________________________________________________________________
ઉ.....પ.....દે.....શ.....અ.....મૃ.....ત
(૧) પ્રથમ જીવને એમ ધગશ જાગવી જોઈએ ને આત્માની ધૂન
લાગવી જોઈએ કે મારા આત્માનું સમ્યગ્દર્શન કર્યા વગર આ
જન્મમરણથી છૂટકારો થાય તેમ નથી. માટે સર્વ ઉદ્યમથી સમ્યગ્દર્શન
કરવા જેવું છે.
(૨) જેને અંદરમાં આત્માના સમ્યગ્દર્શનની ખરી ઝંખના જાગે તે
અંતરમાં તેનો માર્ગ શોધે. તે જીવ બહારના સંયોગમાં કે વિકલ્પોમાં
સુખબુદ્ધિ કરે નહિ, એટલે તેમાં આત્માને બાંધી દ્યે નહિ; પણ તેનાથી
છૂટો ને છૂટો રહીને જ્ઞાનાનંદસ્વભાવ તરફ વારંવાર વળ્યા કરે.
(૩) રાગથી પાર ચૈતન્યસ્વભાવનો અનુભવ કર્યે જ મારો
ભવભ્રમણથી છૂટકારો થાય તેમ છે–એમ લક્ષમાં લઈને, કોઈ પણ રીતે
સમ્યગ્દર્શનવડે શુદ્ધ આત્માનો અનુભવ કરવાની જેને ધગશ અને
ઝંખના જાગી છે એવો જિજ્ઞાસુ શિષ્ય વિનયપૂર્વક શ્રી ગુરુને પૂછે છે કે
પ્રભો! આત્મા અને રાગાદિને ભિન્ન કઈ રીતે અનુભવવા?
(૪) શ્રી ગુરુ અનુગ્રહપૂર્વક તેને સમજાવે છે કે હે ભવ્ય!
શુભાશુભવૃત્તિઓ તો અપવિત્ર છે ને ચૈતન્યસ્વભાવ પવિત્ર છે;
શુભાશુભવૃત્તિઓનું વેદન આકુળતામય છે–દુઃખરૂપ છે, ને
ચૈતન્યસ્વભાવનું વેદન તો શાંત–આનંદમય છે,–આમ સ્વાદભેદથી બંનેને
જુદા જાણતાં જ તારું જ્ઞાન રાગથી છૂટીને અંર્તસ્વભાવમાં વળી જશે,
ને રાગથી ભિન્ન ચૈતન્યસ્વભાવનો અપૂર્વ અનુભવ તને થશે.
(પ) જુઓ, આ ભેદજ્ઞાન! .......જેનાથી સંસાર અટકે ને મુક્તિ
થાય. એક સેકંડનું ભેદજ્ઞાન અનંત સંસારનો નાશ કરીને અલ્પકાળમાં
મુક્તિ આપે છે. અહા, ભેદજ્ઞાનનો મહિમા જીવને અનાદિથી ભાસ્યો
નથી, ને બહારની ક્રિયાનો ને બહારના ભાવોનો મહિમા માન્યો છે.
જેનો મહિમા માને તેનાથી પાછો કેમ વળે? અને ચૈતન્યનો મહિમા
જાણ્યા વગર તેમાં અંતર્મુખ કેમ થાય?
(૬) અરે જીવ! એક વાર આવો નિર્ણય તો કર કે મારા આત્મામાં
અંતર્મુખ થવું તે જ મને સુખનું કારણ છે ને બહિર્મુખવૃત્તિ તે મને દુઃખનું
કારણ છે. અહા! હું તો જ્ઞાયક છું, મારો આત્મા જ મારા સુખનું કારણ
છે–એમ નિર્ણય કરીને અંતર્મુખ થવું તે જ બંધનથી છૂટકારાનો ઉપાય છે.