____________________________________________________________________________
વર્ષ સત્તરમું: અંક ૧૦ મો સંપાદક: રામજી માણેકચંદ દોશી શ્રાવણ: ૨૪૮૬
____________________________________________________________________________
આ ત્મ ર ક્ષ ક બ ન્ધુ
નિયમસાર ગા. ૭૭ થી ૮૧: આ પાંચ રત્નોદ્વારા આચાર્યદેવે સમસ્ત વિભાવ
પર્યાયોનો ત્યાગ કરાવીને શુદ્ધ ચિદાનંદ સ્વરૂપનું ગ્રહણ કરાવ્યું છે. આ પાંચ રત્નોનું
તાત્પર્ય સમજીને જે જીવ અંતર્મુખ થઈને સ્વતત્ત્વમાં ચિત્તને એકાગ્ર કરે છે અને એ
સિવાયના સમસ્ત બાહ્ય વિષયોના ગ્રહણની ચિંતા છોડે છે તે જીવ મુક્તિ પામે છે.
–આ રીતે સ્વભાવ અને વિભાવના ભેદનો અભ્યાસ તે મુક્તિનું કારણ છે.
આવા સ્વતત્ત્વનો આશ્રય કરવો તે જ આત્માની રક્ષા કરનાર બંધુ છે.
ચૈતન્યસ્વભાવનો આશ્રય કરીને વિભાવોના ઉપદ્રવથી આત્માની રક્ષા કરવી તે જ સાચું
રક્ષાપર્વ છે. વિષ્ણુકુમાર મુનિને અકંપનાચાર્ય આદિ ૭૦૦ મુનિવરોની રક્ષાનો ભાવ
આવ્યો તે ધર્મના વાત્સલ્યનો શુભભાવ હતો, તે શુભ ભાવથી પાર એવા
ચિદાનંદસ્વભાવનું વાત્સલ્ય પણ તે વખતે સાથે વર્તતું હતું. રાગથી પણ આત્માની રક્ષા
કરવી (–ભેદજ્ઞાન કરવું) તે ‘આત્મરક્ષા’ છે. આત્માને સમ્યગ્દર્શનરૂપી દોરો બાંધતા
સમસ્ત પરભાવોથી તે આત્માની રક્ષા કરે છે, એટલે તે જ સાચું ‘રક્ષાબંધન’ છે.
સમ્યગ્દર્શનપરિણતિરૂપી બહેન, પોતાના અનાદિ ચૈતન્યબંધુને આવું રક્ષાબંધન કરીને
કહે છે કે હે ચૈતન્યબંધુ! તું સમસ્ત પરભાવોથી મારી રક્ષા કરજે. જેટલે અંશે રાગાદિ છે
તેટલે અંશે આત્માના ગુણો હણાય છે અને તે રાગાદિ ભાવો આત્માની શાંતિમાં ઉપદ્રવ
કરનારા છે, તે ઉપદ્રવકારી ભાવોથી આત્માને બચાવવો,–કઈ રીતે બચાવવો? કે
સમસ્ત વિભાવોથી ભિન્ન પોતાના શુદ્ધ સ્વતત્ત્વમાં પ્રવેશીને ઉપદ્રવકારી ભાવોથી
આત્માને બચાવવો તે આત્મરક્ષા છે.
(–શ્રાવણ સુદ પૂર્ણિમા–રક્ષાબંધન પર્વ દિને પૂ. ગુરુદેવના પ્રવચનના આધારે) વીર સં. ૨૪૮પ
–૨૦૨–