: 14 : Atmadharma : 213
panchAdhyAyImAn anupacharitasadbhUtavyavahAranayanun lakShaN ApatAn em kahyun chhe ke je nay je padArthanI je
AtmabhUt shakti chhe tene avAntar bhed karyA vinA sAmAnyarUpe te ja padArthanI batAve chhe te anupacharit
sadbhUtavyavahAranay chhe. tathA vyavahAranayathI ekavAr svAtmAmAn gnAn sAmAnyanI apekShAe bhed vivakShit
karyA chhatAn tene jANavArUp dharmanI apekShAe sva–par vikalparUp svIkAravo paDe chhe. kAraN ke gnAnamAn A
dharmano svanI peThe paranA sambandhathI Arop karavAmAn Ave chhe. tethI ene svIkAranAr nayane upacharit sadbhUt
vyavahAranay kahyo chhe. A rIte panchAdhyAyamAn A banne nayonAn lakShaNo kaI draShTithI karyA chhe e spaShTa thaI jAy
chhe parantu bIje (anagAr dharmAmRutta ane AlAp paddhati vageremAn) sAdhak AtmAnA svAtmA ane parAtmA
evA bhed kahyA vinA A nayonAn lakShaN ane udAharaN ApavAmAn AvyAn chhe. tethI tyAn enAn lakShaN
Adino vichAr bIjI rIte karavAmAn Avyo chhe.
94. tAtparya e chhe ke jyAn samyagdraShTinI shraddhAnA viShayanI vivakShA hoy tyAn panchAdhyAyInA kathan pramANe
vyavahAranA bhed karavAmAn Ave chhe ane jyAn lokavyavahAramUlak gnAnanA viShayanI vivakShA hoy tyAn bIjA
(AlApapaddhati ane anagAradharmAmRut Adi) shAstronAn kathan pramANe vyavahAranayanA bhed karavAmAn Ave chhe.
ahIn ATalun visheSh e samajavun joIe ke panchAdhyAyIkAre A mImAnsA potAnI buddhithI ja karI chhe em nathI.
parantu temaNe e badhun samay prAbhRutamAn batAvelA svasamay ane parasamayanA svarUpane dhyAnamAn rAkhIne ja lakhyun
chhe. emanA Am kahevAnI pAchhaL je hetu ane prayojan chhe eno nirdesh temaNe pote karyo ja chhe.
9p. A vyavahAranayano ek vichAr chhe. e sivAy tenI mImAnsA ek judI rIte karavAmAn AvI chhe.
AgaL enun ja spaShTIkaraN karIe chhIe. vAt em chhe ke sansAr avasthAmAn jIvanA je rAgAdi vibhAvabhAv
hoy chhe te phakta jIvamAn prApta thatA nathI paN jyAre A jIv karmothI baddha rahe chhe tyAre ja enI prApti thAy chhe.
A bhAv jIvamAn ja thAy chhe ane jIv ja enun upAdAn chhe emAn shankA nathI. paN e thAy chhe pudgalakarmarUp
nimittonA sadbhAvamAn ja, tethI enA naimittik hovAthI mUrta hovA chhatAn paN ene jIvanA kahevA e paN
ek vyavahAr chhe. A ja tathya dhyAnamAn rAkhIne AchArya amRutachandre samayaprAbhRut gAthA 272 nI TIkAmAn
vyavahAranayanun A lakShaN Apyun chhe. :–
पराश्रितो व्यवहारनयः।
artha:– je paranA AshrayathI thAy chhe arthAt anya vastunA guNadharmane anyanA svIkAre chhe te
vyavahAranay chhe.
96. ahIn AchArya kundakundano abhiprAy, paranA Ashraye A jIvane je adhyavasAn bhAv thAy chhe
tene chhoDAvavAno chhe. te ja prasange AchArya amRutachandre vyavahAranun A lakShaN Apyun chhe.
97. A vyavahAr asadbhUt chhe kem ke jeTalA koI naimittik bhAv thAy chhe te mUrta hovAthI jIvanA
svabhAvamAn upalabdha thatA nathI. chhatAn paN te A nay vaDe jIvanA svIkAravAmAn Ave chhe, tethI A draShTine
svIkAr karanAr nay asadbhUt vyavahAranay kahevAy chhe. A ja satya dhyAnamAn rAkhIne panchAdhyAyImAn A
nayanun A lakShaN draShTigochar thAy chhe.
अपि चासद्भूतादिव्यवहारान्तो नयश्च भवति यथा ।
अन्य द्रव्यस्य गुणाः संजायन्ते बलादन्यत्र ।। १–५२९।।
artha: anya dravyanA guNonun baLapUrvak (upachAr sAmarthyathI) anya dravyamAn sanyojan karavun e
asadbhUt vyavahAranay chhe.
A nayanun udAharaN ApatAn panchAdhyAyImAn kahyun chhe :–
स यथा वर्णादिमतो मूर्तद्रव्यस्य कर्म किल मूर्तम् ।
तत्संयोगत्वादिह मूर्ताः क्रोधादयोऽपि जीवभवाः ।। १–५३०।।