શ્રાવણ : ૨૪૮૭ : ૩ :
એક.જ.માર્ગ
મોક્ષનો પારમાર્થિક પંથ શું છે?
અર્હંત ભગવાન જેવા પોતાના શુદ્ધાત્માના જ્ઞાન વડે મિથ્યાત્વનો ક્ષય કરીને,
પછી તેમાં જ એકાગ્રતારૂપ શુદ્ધોપયોગ વડે રાગ–દ્વેષ–મોહનો અત્યંત ક્ષય કરવો, તે જ
મોક્ષનો માર્ગ છે. આ જ એક, તીર્થંકર ભગવંતોએ પોતે અનુભવીને ભવ્યજીવોને
દર્શાવેલો મોક્ષનો માર્ગ છે.
કેવો છે મોક્ષમાર્ગ?
મોક્ષમાર્ગ ‘અદ્વૈત’ એટલે કે એક જ પ્રકારનો છે. તેમાં બીજો પ્રકાર નથી. જે અનંત
તીર્થંકરો થયા તે બધાય તીર્થંકરો આ એક જ પ્રકારે મોક્ષમાર્ગન્રું સેવન કરીને, અને એક
જ પ્રકારે મોક્ષમાર્ગનો ઉપદેશ કરીને, મુક્તિમાં સીધાવ્યા છે. આ કાળના મુમુક્ષુઓને માટે
કે ભવિષ્ય કાળના મુમુક્ષુઓને માટે આ એક જ માર્ગ ભગવાને ઉપદેશ્યો છે.
શુદ્ધોપયોગ જ મોક્ષમાર્ગ છે;–પરંતુ એમ નથી કે શુભરાગ પણ મોક્ષમાર્ગ છે.–બસ,
એક જ માર્ગ છે. શુભરાગ વ્યવહારથી તો મોક્ષમાર્ગ છે ને?–ના; મોક્ષમાર્ગમાં બીજા
પ્રકારનો અભાવ છે, મોક્ષમાર્ગ એક જ છે. ત્રણેકાળને માટે, અને બધાય મુમુક્ષુઓને માટે
બધાય તીર્થંકર ભગવંતોએ આ એક જ મોક્ષમાર્ગ ઉપદેશ્યો છે.
અહા, જુઓ નિઃશંકતા! આચાર્યદેવ પોતાના અભિપ્રાયની નિશંકતા સાથે
ત્રણકાળના તીર્થંકરોને ભેળવે છે. આટલુ્રં અભિપ્રાયનું ત્રિકાળી જોર છે.
શું અનંતકાળના તીર્થંકરોને તમે જાણી લીધા?
–હા; વર્તમાન સમ્યક્ અભિપ્રાયના જોરે ત્રણકાળના તીર્થંકરોનો નિર્ણય થઈ ગયો
છે. સ્વાનુભવના જોરે કહીએ છીએ કે પૂર્વે અનંતા તીર્થંકરોએ જે માર્ગ સાધ્યો ને જે
ઉપદેશ કર્યો તે જ માર્ગ અને તે જ ઉપદેશ આ પંચમકાળમાં પણ ચાલી રહ્યો છે.
ત્યારપછી, ૧૯૯ મી ગાથામાં આચાર્યદેવ કહે છે કે, જિનો, જિનેન્દ્રો અને શ્રમણો,
(અર્થાત્ કેવલી ભગવંતો, તીર્થંકરો અને મુનિઓ,) આ રીતે જ એટલે કે શુદ્ધાત્મામાં
પ્રવૃત્તિ વડે જ માર્ગમાં આરૂઢ થયા થકા સિદ્ધ થયા;–પરંતુ એમ નથી કે બીજી રીતે પણ
થયા હોય. તેથી નક્કી થાય છે કે આ એક જ મોક્ષનો માર્ગ છે,–બીજો નથી. અહો, અભેદ
નમસ્કાર હો શુદ્ધાત્મામાં પ્રવર્તેલા તે સિદ્ધોને, અને તેમણે સેવેલા મોક્ષમાર્ગને! અમે પણ
એ મોક્ષમાર્ગ અવધારિત કર્યો છે, અને તે મોક્ષમાર્ગને સાધવાનું કૃત્ય કરાય છે. હે
તીર્થંકરો! આપે સેવેલા માર્ગને સાધતો સાધતો હું પણ આપના પંથે ચાલ્યો આવું છું.
અહો, આવો સ્વાશ્રિત મોક્ષમાર્ગ ઉપદેશનારા તીર્થંકરોને–સંતોને નમસ્કાર હો.