: 14 : ātmadharma : 224
12–bījā draṣhṭāntavaḍe ā ja viṣhay spaṣhṭa karatān teo pharīthī kahe chhe. –
पयोव्रतो न दध्यत्ति न पयोऽत्ति दधिव्रतः।
अगोरसव्रतो नोभे तस्मात्तत्वं त्रयात्मकम्।। ६०।।
jeṇe dūdh pīvānun vrat līdhun chhe te dahīn khāto nathī, jeṇe dahīn khāvānun vrat līdhun chhe te dūdh pīto nathī
ane jeṇe goras sevan na karavānun vrat līdhun te dūdh ane dahīn banneno upayog karato nathī. māṭe siddha thāy
chhe ke tattva utpād–vyay ane dhrauvya ā traṇ rūpavāḷun chhe. 60
13–sarvārthasiddhimān ā viṣhayanun visheṣhapaṇe spaṣhṭīkaraṇ karavāmān āvyun chhe. temān pūjyapād āchārya
kahe chhe–
चेतनस्याचेतनस्य वा द्रव्यस्य स्वां जातिमजहत उभयनिमित्तवशाद भावान्तरावाप्तिरुत्पादनमुत्पादः
मृत्पिण्डस्य घटपर्यायवत्। तथा पूर्वभावविगमनं व्ययः। यथा घटोत्पतौ पिण्डाकृतेः।
अनादिपारिणामिकस्वभावेन व्ययोदयाभावाद् धु्रवति स्थिरीभवतीति धु्रवः। धु्रवस्य भावः कर्म वा ध्रोव्याम्।
यथा मृत्पिण्डघटाद्यवस्थासु मृदाद्यन्वयः तैरुत्पादव्यय ध्रौव्यैर्युक्तं उत्पाद–व्यय–ध्रौव्ययुक्तं सत्।
(tattvārthasūtra a. pa. sū. 30)
pot potānī jāti chhoḍayā vinā chetan ane achetan dravyanun ubhay nimitta nā vashe anya paryāyanun
prāpta karavun te utpād chhe. jem ke māṭīnā pīṇḍānun ghaṭ paryāy rūpe utpanna thavun te utpād chhe. pūrve paryāyano nāsh
thavo te vyay chhe. jem ke ghaṭanī utpatti thatā pīṇḍarūp ākr̥utino nāsh thavo te vyay chhe. tathā anādikāḷathī
chālyā āvatā potānā pāriṇāmik svabhāvarūpe vyay paṇ thato nathī, utpād paṇ thato nathī. paṇ te sthir
rahe chhe. enun ja nām dhurav chhe. tathā dhuravano bhāv ke karma te dhrauvya chhe, tātparya e chhe ke jevī rīte pīṇḍ ane
ghaṭādi avasthāomān māṭīno anvay rakṣhā kare chhe tethī ek māṭī utpād–vyay ane dhrauvya svabhāv chhe. tevī
ja rīte ā utpād, vyay ane dhrauvyathī yukta arthāt tādātmyane pāmelun evun sat chhe.
ā rīte āṭalā vivechanathī spaṣhṭa thaī jāy chhe ke chetan ane achetan dravyanun pratyek samaye je
pariṇaman thāy chhe te bījā koīnun kārya na hotān1 tenī potānī visheṣhatā chhe. tathā paryāyarūpe pariṇaman
karavā chhatān paṇ te potānā anādikālīn pāriṇāmik svabhāvarūpe sthir rahe chhe. teno te param pāriṇāmik
bhāv utpanne nathī thato ane vyay paṇ nathī thato e paṇ tenī potānī visheṣhatā chhe. ā banne
visheṣhatāonun samuchyarūp (svabhāvanun milan) dravya athavā sat chhe e ukat kathananun tātparya chhe. (chālu)
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
* pañchāstikāy gā. 10 pr̥u. 27 ṭīkā
1 ek dravya bījā dravyane pariṇamāvatun nathī. anyathā (bījī rīte) pratyek nirantar pariṇaman
karavāno svabhāv chhe te siddha thato nathī. ej kāraṇ chhe tethī kharekhar pratyek dravyanun pariṇaman–kārya chhe te
tenāthī bhinna anya dravyanun kārya nathī em kahevāmān āvyun chhe. visheṣh khulāso pahelā karatā āvyā chhīe.
mahān prayatnathī tattva shravaṇ
jem kṣhetramān nākhelā bījane khārā pāṇīthī sīñchavāmān āve to hīṇun ane mīṭhun pāṇī pāvāmān āve
to madhurarūpe phaḷe chhe. tem kutattvonā shravaṇathī halakudhyān (ārtarodradhyān athavā paramān tathā rāgamān kartr̥utva
mamatvarūp kūdhyān) ane uttamatattvonā shravaṇathī uttamadhyān prāpta thāy chhe. māṭe je vivekavān chhe, asalī
ātmasvarūpane prāpta karavā māge chhe, teo paramān ane rāgādimān kartā, bhoktā ane svāmītvanī shraddhāne
tathā kām bhog bandhananī pravr̥utti taraph ḍhaḷelī buddhine khārā pāṇīnī jem hammeshane māṭe chhoḍe; ane
mahāprayatnathī madhur jaḷ samān sutattvonun gnānī pāsethī shravaṇ kare.
nishchay–āshray ane tenāthī thavā yogya kalyāṇanī prāpti avashya thashe. māṭe vidvānoe mahān prayatnathī
uttamatattvonun shravaṇ karavun joīe.(yogasār–amitagati āchārya)