: બ્રહ્મચર્ય અંક : : પ :
લેવા માટે તૈયાર થયેલ હતાં. બ્રહ્મચર્ય પ્રતિજ્ઞા લેનાર કુમારી બેનોના વાલીઓ પ્રથમ પૂજ્ય ગુરુદેવ પાસે
ગયા હતા, અને બેનોને બ્રહ્મચર્યપ્રતિજ્ઞા આપવા વિનંતિ કરી હતી, અને બેનો પ્રતિજ્ઞા લ્યે તેમાં તેઓ સંમત
છે એમ જાહેર કર્યું હતું.
બ્રહ્મચર્ય પ્રતિજ્ઞા દિવસ ઘણા ઉત્સાહ પૂર્વક ઉજવાયો હતો. કુમારિકા બેનો નાની ઉંમરમાં બ્રહ્મચર્ય પ્રતિજ્ઞા
લેતી હોવાથી આજે મુમુક્ષુઓમાં અનેરો ઉત્સાહ દેખાતો હતો, બહારગામથી ૧૨૦૦ લગભગ મુમુક્ષુભાઈઓ તથા
બેનો આ પ્રસંગે પધાર્યા હતા. આજે બ્રહ્મચર્ય પ્રતિજ્ઞા અંગીકાર કરવાનો દિવસ હોવાથી બેનોનો આશ્રમ તેમજ
બેનોના ઘરો મંડપ તથા તોરણોથી સુશોભિત કરવામાં આવ્યાં હતાં. સવારમાં ચૌદ બેનો સહિત આખા મુમુક્ષુ
મંડળે દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્રનાં દર્શન કર્યાં હતાં. ત્યારપછી ચૌદે બહેનોએ મુમુક્ષુ મંડળ સહિત જિનમંદિરમાં શ્રી સીમંધર
ભગવાનની તથા ઉત્તમ ક્ષમાધર્મની ભક્તિભાવ પૂર્વક પૂજા કરી હતી. ત્યારબાદ સર્વે મુમુક્ષુઓ શ્રી ગોગીદેવી
બ્રહ્મચર્યાશ્રમ પાસે એકત્ર થયા હતા. ત્યાંથી વરઘોડાના રૂપમાં વાજતે ગાજતે તથા મંગલ ગીતો ગાતાં અને
જિનેશ્વરદેવના જયનાદો ગજાવતા બજારમાં ફર્યા હતા. અને પછી પ્રવચન મંડપે આવ્યા હતા. અત્રેના તેમજ
બહારના થઈને ૧૭૦૦ લગભગ ભાઈઓ–બેનો એકત્રિત થયા હતા. પૂજ્ય ગુરુદેવશ્રીના વ્યાખ્યાન બાદ ચૌદ
કુમારી બેનો પૂજ્ય ગુરુદેવને વંદના કરી બ્રહ્મચર્ય અંગીકાર કરવા માટે ઊભાં થયાં હતાં. આ પ્રસંગે તેમના
વડીલોની તથા કુટુંબી જનોની પણ હાજરી હતી. દરેક બેનના અંતરમાં ઉત્સાહ અને વૈરાગ્ય દેખાતાં હતાં. જીવનમાં
બ્રહ્મચર્ય અર્થે કેસરિયાં કરવાના હોવાથી દરેક બેને કેસરી પટાવાળી સફેદ સાડી પહેરી હતી. ચૌદે બેનોનું એકી સાથે
દ્વિકર જોડીને બ્રહ્મચર્ય પ્રતિજ્ઞા લેવાની તત્પરતા દર્શક આ દ્રશ્ય ખરેખર વિરલ હતું.
પરમ પૂજ્ય ગુરુદેવે પ્રતિજ્ઞા આપતાં સૌથી પહેલાં માંગલિક સંભળાવ્યું હતું. પછી કહ્યું હતું કે આ
બેનો જીંદગી પર્યંત બ્રહ્મચર્ય પ્રતિજ્ઞા લ્યે છે. ગયા કાળમાં કુદેવ–કુગુરુ–કુશાસ્ત્ર વગેરેનાં સેવનથી જે દોષો
લાગ્યા હોય તેનું પ્રાયશ્ચિત આપ્યું. પૂર્વ હિંસાદિ પાપ લાગ્યા હોય તેનો ઓરતો કરવો. સુદેવ–સુગુરુ–
સુશાસ્ત્રનું શું સ્વરૂપ છે તે વિચારવું. આત્માનું સ્વરૂપ સમજવા માટે તેમજ તીવ્ર રાગ ઘટાડવા માટે બ્રહ્મચર્ય
નિમિત્ત છે. આત્માની સાખે, પંચ પરમેષ્ઠીની સાખે, ચાર તીર્થની સાખે, આખી જીંદગી સુધી કાયાથી બ્રહ્મચર્ય
પાળવું–એ રીતે બ્રહ્મચર્ય પ્રતિજ્ઞા વિધિ પૂરો થયો હતો.
પૂજ્ય ગુરુદેવે આજના વ્યાખ્યાનમાં પણ કહ્યું હતું કે “આજે ચૌદ દીકરીઓ બ્રહ્મચર્ય પ્રતિજ્ઞા લ્યે છે.”
પંડિત શ્રી નાથુલાલજી લખે છે કે ચૌદ બેનોએ માથે મેરુ ઉપાડવા જેવું કાર્ય કર્યું છે. વીસ વીસ વરસની
દીકરીઓ બ્રહ્મચર્ય લ્યે છે, તે સાંભળી જગત છક થઈ જાય. છ દીકરીઓએ ૨૦૦પ ના કારતક સુદ ૧૩ ના
રોજ પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી. ચૌદ કુમારી બેનો બહુ હિંમત કરે છે. પુરુષ કરતાં સ્ત્રીની પરાધીનતા હોય છે, છતાં
તે જાતનો પુરુષાર્થ કરે છે, ને હિંમત બતાવે છે. આજે દસ લક્ષણી પર્વનો પહેલો દિવસ છે. ઉત્તમ ક્ષમા દિન
છે. આજે રવિવાર છે. કુમારી બેનોનો બ્રહ્મચર્યની પ્રતિજ્ઞા લેવાનો દિવસ છે–બધી રીતે મેળ છે.
ખરેખર બ્રહ્મચર્યના પ્રસંગમાં નિવૃત્તિ હોય છે.
“નીરખીને નવયૌવના લેશ ન વિષય નિદાન
ગણે કાષ્ઠની પૂતળી તે ભગવાન સમાન.”
એ આત્મભાન સહિતની વાત છે. નીચે નરક છે, આ મનુષ્ય ક્ષેત્ર છે, ઉપર દેવલોક છે. સ્વર્ગ–પાતાળ
અને મનુષ્ય એમ ત્રણે લોકનો હું જ્ઞાતાદ્રષ્ટા છું એવા ભાનવાળાને સોળસત્તર વરસની નવયૌવના સ્ત્રી
દેખીને વિષયનો હેતુ થતો નથી. મારા આનંદની ખાણ મારા અંતરમાં છે એવા ભાનવાળાને વિષયમાં
સુખબુદ્ધિનો ભાવ થતો નથી. આવા ભાન સહિત અશુભ રાગની ઉત્પત્તિ ન થવી તે પણ બ્રહ્મચર્ય છે.
“પાત્ર વિના વસ્તુ ન રહે, પાત્રે આત્મિક જ્ઞાન;
પાત્ર થવા સેવો સદા, બ્રહ્મચર્ય મતિમાન.”
સંયોગી ચીજમાં તીવ્રવૃત્તિવાળાને સ્વાભાવિક ચીજની ઓળખાણ નહીં થાય. જેને સંયોગી ચીજમાં
વલણ રહ્યા કરે છે, તે જીવ રાગ રહિત જ્ઞાનાનંદ સ્વભાવનું ભાન કરી શકશે નહિ. શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીએ ૧૬
વરસ ને પાંચ માસની ઉંમરે આ કાવ્ય બનાવેલ છે. તેમને જ્ઞાનનો ઉઘાડ ઘણો હતો.
બ્રહ્મ એટલે સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપમાં–આનંદમાં એકાગ્રતા કરી રમવું–તે બ્રહ્મચર્ય છે. તેવા
આત્મભાનવાળો મોક્ષને પાત્ર છે. અહીં મતિમાન શબ્દ વાપર્યો છે, તે સમ્યગ્જ્ઞાનીને માટે છે. વળી તેવું લક્ષ
રાખીને શુભરાગ રૂપ બ્રહ્મચર્ય પાળે તે પણ સમ્યગ્જ્ઞાનને પાત્ર છે.