પરિપૂર્ણ શક્તિવાન આ આત્મામાં દ્રષ્ટિ દઈ ને એકાગ્ર થવાથી સુખ
અને સુખના ઉપાયની શરૂઆત થાય છે. તેને જ સ્વાધિનતાનો માર્ગ
કહેવાય છે.)
ચૌદમી અકાર્યકારણત્વ શક્તિ પણ અનંત શક્તિની સાથે જ ભગવાન આત્મામાં સદા વિદ્યમાન
આત્મામાં છે, પણ રાગ વડે અથવા નિમિત્ત વડે જીવનું કાર્ય થાય, પરાશ્રય–વ્યવહારથી નિર્મળ શ્રદ્ધા–
જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપી કાર્ય થાય અને જીવ વડે રાગના કાર્ય–પરદ્રવ્યના કાર્ય થાય–એવીય શક્તિ આત્મામાં
નથી–એવી અનેકાન્તમય જૈનધર્મની નીતિ છે.
આદિ બાહ્ય સામગ્રી હોય તો આત્મામાં ધર્મરૂપી કાર્ય થાય એમ નથી. વ્યવહારરત્નત્રયરૂપ શુભ ભાવ
હોય તો આત્મામાં વીતરાગતા પ્રગટે એમ નથી, કેમકે અકાર્યકારણત્ત્વ ગુણ આત્મામાં છે, પણ તેનાથી
વિરુદ્ધગુણ આત્મામાં નથી.
પરથી નિરપેક્ષ નિશ્ચય ચૈતન્યદેવનું સ્વયં જાગ્રત થાય, સ્વસન્મુખ થાય તે નિશ્ચય સમ્યગ્દર્શનનું નામ
દેવદર્શન છે. આત્મામાં નિશ્ચયદશારૂપી કાર્ય પ્રગટ કર્યું તો ત્યાં નિમિત્ત કોણ હતું તે બતાવવા તેને
વ્યવહાર સાધન કહેવાય છે. નિશ્ચય વિના વ્યવહાર કોનો?