phAgaN: 2489 : 11 :
(panchAstikAy gA. 17r upar pU. gurudevanA rAjakoTamAn pravachan, tA. 4–pa–6r)
gnAnI–agnAnI draShTi tathA
prayojanamAn mahAn antar hoy chhe.
A panchAstikAy shAstramAn vishvamAn chha dravyonun yathArtha nirUpaN karyun chhe. shrI vItarAg sarvagna
bhagavAne temanI achintya nirmaL gnAnashakti vaDe chha jAtinA dravyo jANyA joyA ane upadeshyA chhe.
A ja dravyomAnthI jIv nAmano ek padArtha (dravya) chhe. A jIv padArtha kevo chhe te
AchAryashrIe samajAvel chhe AtmA (jIv) anAdi anant chhe tem ja tenI andar gnAnAdi anant
shaktio chhe, te paN sattAtmak chhe, anAdi anant chhe. A badhI shaktio AtmAne AdhAre rahI
chhe. par dravya–kShetra–kAL–bhAvonA AdhAre koI shakti nathI rahI tem sAkaranA gaNapaNano AdhAr
sAkar chhe, Dabo nathI tem AtmAnA shraddhA–gnAnAdi guNono AdhAr AtmA chhe. sharIr shubhAshubh
rAg, vikalpa ke nimittanA AdhAre koI guNo TakyA nathI. Am gnAnAdi anant guNono dhArak
evo A AtmA vikalpa arthAt rAg vaDe samajAto nathI. dravya Indriyo ke buddhinA ughADathI vedAy
ke jaNAy evo AtmA nathI.
jem koI ek jhaverI pANIdAr sAchun motI joIne khush thAy chhe ane kahe chhe ke kevun
pANIdAr motI! jANe mojAn UchhaLe chhe! bAjumAn beThelA kheDutane jhaverI kahe chhe “mane tRuShA lAgI
chhe, pANI Apo.” Am sAmbhaLI kheDut kahe chhe ke ApanI pAse motImAn pANI chhe to mArI pAse
kem mAgo chho? jhaverI haju potAnA AnandamAn ja chhe. te kahe chhe ke “bhAI, A motImAn to dariyo
UchhaLe chhe hon.” kheDut kahe chhe “mArI A pachheDI bhInjavI Apo to mAnun ke motImAn pANI chhe”
Am motInI parakh karanAr jhaverIne motImAn pANInAn tarango dekhAy chhe. tyAre motInI kimmat
jenI draShTimAn nathI te kheDutane motImAn pANI dekhAtun nathI. tem AtmAmAn gnAn darshanAdi anant
guNo paDyA chhe parantu tene na jANanAr, na shraddhanArane vartamAn alpagnatA ane ansh upar athavA
rAganI kriyA upar draShTi hovAthI, pUrNa gnAn Anand svabhAvI koN tenI kimmat nathI tethI
AtmAne rAgI, dveShI, mohI ja jANe chhe, kAraN ke tene tevo ashuddha AtmA ja anubhavamAn Ave
chhe. parantu bhedagnAnI jIv chhe tene shuddha AtmA anubhavamAn Ave chhe. rAg, dveShA, moh, guNAguNIbhed
Adi sarva vikalpathI