આસો: ૨૪૮૯ : ૧૧ :
ધન્ય છે, તે મોક્ષના પંથે ચડેલા છે. ધર્માત્માની ભાવશુદ્ધિ દેખીને તેમના પ્રત્યે ધર્મીને પ્રમોદ આવે
છે. ધર્મની જિજ્ઞાસાવાળાને ધર્માત્મા પ્રત્યે પ્રમોદ આવે છે. ભક્તિ આવે છે કુંદકુંદ આચાર્ય જેવા
પણ ભક્તિ અને પ્રમોદથી કહે છે કે અહા, રત્નત્રયથી શુદ્ધ એવા મુનિવરોનો અવતાર ધન્ય છે–
ધન્ય છે, તેમને નમસ્કાર હો. એમ ધન્યવાદપૂર્વક ભક્તિથી નમસ્કાર કરે છે. જેને મોક્ષમાર્ગનો
અનુરાગ હોય તેને મોક્ષમાર્ગમાં અધિક જીવોને દેખીને તેમના પ્રત્યે જરૂર પ્રમોદ આવે અને
ભક્તિથી નમસ્કાર જરૂર કરે.
ધર્મીને દેખીને ધર્મની જિજ્ઞાસાવાળો નમસ્કાર કરે જ. જુઓ ભાવશુદ્ધિના વર્ણનમાં ભેગો
વિનય પણ બતાવતા જાય છે. જેને ભાવશુદ્ધિવાળા ધર્માત્મા પ્રત્યે આવા વિનયાદિ ન હોય તેને ધર્મનો
પ્રેમ નથી.
આરાધક જીવો જગતના વૈભવથી મોહિત થતા નથી.
અહા, જેણે જિનભાવના ભાવી છે એવો ધીર ધર્માત્મા જગતની દેવાદિની ઋદ્ધિ દેખીને મોહિત
થતો નથી. ચૈતન્યના જ્ઞાન–આનંદની ઋદ્ધિ પાસે ધર્માત્માને ઈન્દ્રપદની ઋદ્ધિ પણ તૂચ્છ–તૃણવત્ ભાસે
છે; અહા, જે ચૈતન્યની પવિત્રતામાંથી કેવળજ્ઞાનરૂપ ઋદ્ધિ પ્રગટે. જે ચૈતન્યના એક વિકલ્પના ફળમાં
ઈન્દ્રપદ મળે, તે ચૈતન્ય પ્રત્યે જેની બુદ્ધિ લાગેલી છે એવા ધીર પુરુષો કોઈ વિદ્યાધરની ઋદ્ધિ વડે
લલચાતા નથી, જગતની ક્ષણિક ઋદ્ધિઓની ભાવના તેમને નથી, તેમને તો ચૈતન્યસ્વભાવની જ
ભાવના છે, જેમનું સમ્યક્ત્વ દ્રઢ છે એવા ધર્માત્માને આત્માને અનુભવના પરમાર્થસુખ સિવાય બીજી
કોઈ ભાવના નથી જિનભાવનામાં રત એવો તે જીવ સુખનિધાન આત્મા પાસે જગતની બાહ્યઋદ્ધિને
તરણાં જેવી સમજે છે, તેથી તેમાં ક્્યાંય તે મોહિત થતો નથી.
અહા, સમ્યગ્યદ્રષ્ટિ પણ આવી ઋદ્ધિમાં મોહિત થતો નથી તો પછી મોક્ષમાં જ જેમની દ્રષ્ટિ
લાગેલી છે અને મોક્ષને જ સાધવામાં જેઓ તત્પર છે એવા ઉજ્જવળ મુનિવરો જગતના અલ્પ તૂચ્છ
ભોગોમાં મોહ કેમ પામે? વાદળાની રચના જેવા જગતના વૈભવ તેમાં મુનિઓ મોહિત થતા નથી.
તેમની પરિણિ૯ઠત તો ચૈતન્યના મોક્ષવૈભવને સાધવામાં જ લાગેલી છે. તે તો મોક્ષસુખને જ જાણે છે,
તેને દેખે છે ને તેને ચિંતવે છે. અહા, મોક્ષના રસિક સુનિવરોને સંસારના વૈભવનો રસ ઊડી ગયો છે.
જગતની કોઈ ઋદ્ધિને તેઓ ચાહતા નથી. સમકિતી પણ જેને ન ઈચ્છે, તો મુનિ તો તેને કેમ ઈચ્છે?
આત્મહિત શીઘ્ન સાધવાનો ઉપદેશ
હવે કહે છે કે અરે જીવ! જીર્ણ પર્ણકૂટિ જેવી આ દેહ ઝુંપડીને જ્યાં સુધી રોગરૂપ અગ્નિ ભસ્મ ન
કરી નાખે, વૃદ્ધવસ્થાથી તે ઘેરાઈ ન જાય અને ઈન્દ્રિયબળ ગળી ન જાય ત્યાં સુધીમાં તું તારુ આત્મહિત
કરી લે. અરે જીવ! અલ્પ કાળનું આયુષ્ય, અલ્પ શક્તિ, તેમાં શીઘ્ર આત્મહિતનો પ્રયત્ન કર.
आक्रमते यावन्न जरा रोगाग्निर्यावन्न दहित देहकुटीम्।
इन्द्रियबलं न विरालति तावत् त्वं कुरु आत्महितम्।।
વૃદ્ધાવસ્થા ધર્મને રોકે છે–એવો એનો નથી; પણ એવો ઉપદેશ છે કે અરે જીવ! તું આત્માના
હિતનો ઉદ્યમ કર. અત્યારે દેહાર્દિની અનુકૂળતા હોય તેમાં મુર્છાન ન જા દેહ કાંઈ સદાય આવોને આવો
નથી રહેવાનો ભુકા પાંદડાની ઝુંપડી અગ્નિના તણખાંથી સળગી જાય તેમ આ દેહરૂપી કુટીર પણ
વૃદ્ધાવસ્થારૂપી અગ્નિવડે ક્ષણમાં ભસ્મ થઈ જશે માટે વૃદ્ધાવસ્થા આવ્યા પહેલાં તું વિષય ભોગોમાં ને
દેહમાં મૂર્છા છોડીને ચેતન્પના હિતને સાધવાનો આ અવસર છે પહેલેથી જેણે ચૈતન્યમાં હિતને
સાધવાનો શીઘ્ર ઉદ્યમ કરજે. અહા, ચૈતન્યના જ્ઞાન–ધ્યાન અનુભવનો અભ્યાસ કર્યો