માગશર–પોષઃ ૨૪૯૦ઃ ૭ઃ
છે, તેનું જ્ઞાન પણ બધુંય વિપરીત છે, તેનું ચારિત્ર પણ એકલું રાગરૂપ હોવાથી સંસારનું
જ કારણ છે. સંસારને માટે તેનું બધુંય સફળ છે, ધર્મને માટે નિષ્ફળ છે. ઉપયોગની
ખાણ તો ચૈતન્યધામ છે, તે ચૈતન્યધામ તરફ વળ્યા વગર ઉપયોગમાં સત્યપણું થાય
નહીં, ને દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રમાં સમ્યક્પણું આવે નહિ.
બહારથી મારો ઉપયોગ આવે–એમ માનનારો જીવ અજ્ઞાનભાવે પોતે જ
પોતાના ઉપયોગને હણી રહ્યો છે. મારા ઉપયોગને કોઇ આવીને હણી જશે, જગતની
તીવ્ર પ્રતિકૂળતા આવશે તો મારો ઉપયોગ હણાઇ જશે એવો જેને સંદેહ છે તેનો ઉપયોગ
ચૈતન્યધામ તરફ વળેલો જ નથી.
મારો આત્મા જ ઉપયોગસ્વરૂપ છે–એવા ભાનપૂર્વક ચૈતન્યધામના આશ્રયે
અંદરથી જ્યાં નિર્મળ ઉપયોગ પ્રગટયો ત્યાં જ્ઞાની ધર્માત્મા નિઃશંક છે કે અમારો આ
ઉપયોગ કયાંય બહારથી નથી આવ્યો. અંદરથી આવેલા અમારા આ નિર્મળ ઉપયોગને
જગતની ગમે તેવી પ્રતિકૂળતા પણ હણી શકે નહીં....એ તો અપ્રતિહતપણે વૃદ્ધિગત થતા
થતા કેવળજ્ઞાન લીધેજ છૂટકો.
ગૃહસ્થાશ્રમમાં યોગી
એને ઓળખે તે વૈરાગી
“યોગ જાણીને તો આખું જગત ભક્તિ કરે છે પણ ગૃહસ્થાશ્રમમાં
યોગદશા છે, તે જાણીને ભક્તિ કરવી એ વૈરાગ્યનું કારણ છે. ગૃહસ્થાશ્રમમાં
સત્પુરુષ રહે છે તેનો ચિત્રપટ જોઇ વિશેષ વૈરાગ્યની પ્રતીતિ થાય છે.
યોગદશાનો ચિત્રપટ જોઇ આખા જગતને વૈરાગ્યની પ્રતીતિ થાય
પણ ગૃહસ્થાશ્રમમાં રહેતાં ત્યાગ–વૈરાગ્ય યોગદશા જેવા રહે છે–એ કેવી
અદ્ભુત દશા છે! યોગમાં જે વૈરાગ્ય રહે તેવો અખંડ વૈરાગ્ય સત્પુરુષ
ગૃહસ્થાશ્રમમાં રાખે છે. તે અદ્ભુત વૈરાગ્ય જોઇ મુમુક્ષુને વૈરાગ્ય ભક્તિ
થવાનું નિમિત્ત બને છે. લૌકિકદ્રષ્ટિમાં વૈરાગ્ય, ભક્તિ નથી.”
(ગૃહસ્થાશ્રમમાંય જ્ઞાનીના અદ્ભુત વૈરાગ્યનું દર્શન કરાવનારા આ
વચનામૃત કોનાં હશે, એ તો જિજ્ઞાસુઓ સહેલાઇથી ઓળખી જશે.)