Atmadharma magazine - Ank 244
(Year 21 - Vir Nirvana Samvat 2490, A.D. 1964).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 25 of 38

background image
માહ: ૨૪૯૦ આત્મધર્મ : ૨૧:
ભેદજ્ઞાના મહિમારૂપ અપૂર્વ મંગળ
[સંવર અધિકાર ઉપરના પ્રવચનોમાંથી: ફાગણ સુદ બીજ]
આ જ્ઞાન અને રાગના ભેદજ્ઞાનરૂપ સંવરની અપૂર્વ વાત છે.
અંતરમાં આત્માર્થીપણું ઊગ્યા વગર ચૈતન્યના પત્તા ખાય નહીં. ભાઈ, તારી ચૈતન્યસત્તા
રાગમાં ઢંકાઈ ગઈ નથી, રાગથી જુદી ને જુદી તારી ચૈતન્યસત્તા છે. અજ્ઞાનથી તને ચૈતન્યનું
અને રાગનું એકપણું ભાસ્યું હતું, પણ ભેદજ્ઞાનના અભ્યાસવડે બંનેની અત્યંત ભિન્નતા
અનુભવવામાં આવે છે. જ્ઞાન અને રાગની ભિન્નતાના તીવ્ર અભ્યાસવડે ભેદજ્ઞાન થાય ત્યારે
એમ અનુભવાય છે કે આ જ્ઞાન છે તે જ હું છું, ને જે રાગ છે તે તો જડ તરફનો ભાવ છે, તે
રાગને મારા ચૈતન્ય સાથે આધાર આધેયપણું જરાપણ નથી. જ્ઞાન તરફનો ભાવ તો અનાકુળ
શાંત છે, ને રાગ તો આકુળતા–કલેશરૂપ છે. આવું ભેદજ્ઞાન તે જ સંવરનો ઉત્કૃષ્ટ ઉપાય છે તેથી
આચાર્યદેવ શરૂઆતમાં જ આવા ભેદજ્ઞાનની પ્રશંસા કરીને તેને અભિનન્દે છે. (
अभिनन्दति).
અહો, ભેદજ્ઞાન થાય ત્યારે જ્ઞાનથી ભિન્ન સમસ્ત પરભાવો આકુળતારૂપ ભાસે છે;
ભેદજ્ઞાન થતાં જ્ઞાનભાવપણે જ આત્મા અનુભવાય છે, અણુમાત્ર પણ રાગ પોતાપણે
અનુભવાતો નથી, અચળરૂપ જ્ઞાનપણે જ રહે છે. અને જ્ઞાન શુદ્ધપણે જ રહેતુ થકું જરા પણ
રાગાદિભાવને કરતું નથી. અને આવું ભેદજ્ઞાન થતાં જ આત્મા પરમ આનંદિત થાય છે; કદી
નહિ: થયેલું એવું જ્ઞાનનું અપૂર્વ વેદન થતાં તે આનંદિત થાય છે, તેને જણાય છે કે અહો, હું તો
સદાય આવા જ્ઞાનસ્વરૂપ જ રહ્યો છું, રાગાદિરૂપ હું કદી થઈ ગયો નથી. આનંદમાં ઝૂલતા
આચાર્યદેવ કહે છે કે હે સત્પુરુષો! આવું ભેદજ્ઞાન કરીને હવે તમે મુદિત થાઓ...... ભેદજ્ઞાનવડે
આનંદિત થાઓ!
જીવે ભેદજ્ઞાન કર્યું ત્યાં તેને ‘સંત’ કહ્યો; હે સંતો! હવે તમે મુદિત થાઓ! પ્રસન્ન થાઓ!
આનંદિત થાઓ. ચૈતન્યનો અનુભવ કરીને સંતોએ અંતરમાં અતીન્દ્રિય આનન્દને અનુભવ્યો છે.
આવા ભેદજ્ઞાનની પ્રશંસાવડે આચાર્યદેવે તેને અભિનન્દન કર્યું છે... ને તે અપૂર્વ મંગળ છે.
આત્મામાં આવું ભેદજ્ઞાન પ્રગટે તે અપૂર્વ મંગળ છે.
જે ભેદજ્ઞાન પ્રગટ્યું તે પોતાના જ્ઞાનભાવમાં અવિચળપણે રહે છે, જ્ઞાનથી જરાપણ
ચલાયમાન થતું નથી. –રાગાદિરૂપ થતું નથી. સાધુ કે શ્રાવક થયા પહેલાં અવિરત સમ્યગ્દ્રષ્ટિ
થયો તેની આ વાત છે, તેને આવું