: ૨૬: આત્મધર્મ માહ: ૨૪૯૦
સાધકપણું પ્રગટાવા શું કરવું?
અહા! જેને સાધકપણું પ્રગટાવવું હોય તેને સાધકપણું કેમ પ્રગટે તેની આ વાત
છે. મોક્ષને સાધવા માટે સૂત્રની અને સંતોની આજ્ઞા તો આમ છે કે તું તારા સ્વદ્રવ્યનો
આશ્રય કરીને તેમાં જ વિહર! તું તારા આત્માને સ્વદ્રવ્યમાં જોડ... તો તું મોક્ષમાર્ગમાં
આવ્યો–એમ સૂત્રની અને સંતોની સંમતિ છે.
(સ. ગા. ૪૧૦–૪૧૧ ઉપરના પ્રવચનમાંથી)
આત્માનો વીતરાગી જ્ઞાનસ્વભાવ છે.
તે વીતરાગીસ્વભાવની નિર્વિકલ્પ–વીતરાગી શ્રદ્ધા, તેનું વીતરાગીજ્ઞાન, ને તેમાં વીતરાગી
લીનતા, –એવા રત્નત્રયસ્વરૂપ મોક્ષમાર્ગ છે.
આવા મોક્ષમાર્ગ સિવાય બીજો કોઈ મોક્ષમાર્ગ નથી, માટે જેણે સાધકપણું પ્રગટાવવું હોય
ને મોક્ષ ને સાધવો હોય તેણે આત્માના આશ્રયે સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપ તીર્થની ઉપાસના
કરવી. દ્રવ્યલિંગ તો શરીરાશ્રિત હોવાથી પરદ્રવ્ય છે, તે કાંઈ મોક્ષનું કારણ નથી.
દ્રવ્યલિંગને શરીરાશ્રિત કહ્યું તેમાં વ્રતમહાવ્રતના શુભવિકલ્પો પણ સમજી લેવા, કેમકે તે
પણ પરદ્રવ્યને જ આશ્રિત છે, તેથી તે મોક્ષનું કારણ નથી.
મોક્ષનું કારણ તો સ્વદ્રવ્યને એટલે કે આત્માના સ્વભાવને આશ્રિત એવા જે સમ્યગ્દર્શન–
જ્ઞાન–ચારિત્ર તે જ મોક્ષમાર્ગ છે, –એમ કહે છે.
‘કોણ કહે છે? ’ કે ભગવાન જિનદેવો કહે છે. સર્વે જિનેન્દ્રભગવંતોએ શુદ્ધજ્ઞાનના
આશ્રયે (એટલે કે શુદ્ધ આત્માના આશ્રયે) જ મોક્ષમાર્ગની આરાધના કરી; ને તે
જિનભગવંતોએ બીજા મુમુક્ષુ શ્રોતાજનોને પણ એ જ મોક્ષમાર્ગ કહ્યો.
ગીરનાર વગેરે મોક્ષધામની યાત્રાનો ભાવ કુંદકુંદઆચાર્ય જેવા મહાસંતોને પણ આવ્યો
હતો, તેઓ ગીરનારતીર્થની યાત્રાએ પધાર્યા હતા, એવો બહુમાનનો વિકલ્પ ધર્મીને આવે છે.
શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી પણ દક્ષિણ દેશના ૫ર્વતો નીહાળીને બહુમાનથી કહે છે કે અહો! એ તરફના
નગ્ન ઊંચા અડોલવૃત્તિથી ઉભેલ પહાડ નીરખી સ્વામી કાર્તિકેયાદિ (મુનિઓ) ની અડોલ
વૈરાગ્યમય દિગમ્બરવૃત્તિ યાદ આવતી હતી. તે સ્વામી કાર્તિકેયાદિને નમસ્કાર.