PDF/HTML Page 1 of 29
single page version
PDF/HTML Page 2 of 29
single page version
शतमखशतपूज्य प्राज्यसद्बोधराज्यः।
स्मरतिरसुरनाथः प्रास्तदुष्टाधयूथः।।
दिशतु शमनिशं नो नेमिरानन्दभूमिः।।१३।।
PDF/HTML Page 3 of 29
single page version
PDF/HTML Page 4 of 29
single page version
PDF/HTML Page 5 of 29
single page version
namaskAr chAle chhe. jagatamAn panchaparameShThI mahAn
kevaLagnAnathI jhaLahaLatun pUrNa suprabhAt khIle chhe; ne
PDF/HTML Page 6 of 29
single page version
A tArA nidhAn!! ahA, chaitanyanA anubhavanI shI vAt karavI? je padano pUro mahimA
jevo gnAnamAn bhAsyo tevo vANImAn pUro AvI shakato nathI. Avo achintya tArA
svabhAvano mahimA, te mahimA jene bhAse tenA AtmAmAn gnAnadIvaDA pragaTe. prabho! puNya
ane sanyoganI pAchhaL tun doD temAn tArA chaitanyanun mAhAtmya lUnTAy chhe. tArA chaitanyanI
mahattA chUkIne paranI mahattA karavAmAn tun kayAn rokANo? paranI mahattA karI karIne ane
svabhAvanI mahattA bhUlIbhUlIne tun sansAramAn rakhaDI rahyo chhe. paN jyAn svabhAvanun
mAhAtmya lakShamAn laIne tenA anubhavamAn Tharyo tyAn dharmInA te anubhavamAn samasta karmano
ne karmanA phaLano abhAv chhe; dharmI e karmaphaLane nathI bhogavato, e te chaitanyanA Anandane
ja bhogave chhe. vIraprabhu je mArge mokSha sIdhAvyA te mokShamArge prayAN karavAnun pahelun pagalun
A chhe ke AvA svabhAvano mahimA lAvIne temAn antamurkha thavun. aho, antaramAn najar
karIne jeNe nijanidhAn nIhALyA chhe te samyagdraShTidharmAtmA shuddhAtmapratItinA baLathI kahe
chhe ke parabhAvano
PDF/HTML Page 7 of 29
single page version
chhe.–juo, A besatAvarShamAn AtmAnA AnandanA bhogavaTAnI vAt!
kare chhe ke mArA Anandano ja hun bhoktA chhun, chaitanyanA svabhAvathI bahAranA koI bhAvano
bhogavaTo mane nathI. chaitanyane sAdhavAnI bhUmikA kevI hoy ne e bhUmikAnA puNya kevA
hoy –te vAt sAdhAraN janatAne khyAlamAn AvavI mushkel chhe.....sAdhakane ek vikalpathI
je puNya bandhAy e puNya paN jagatane vismay upajAve chhe, to sAdhakabhAvanA mahimAnI
shI vAt! jagatane Ashcharya pamADe evA e puNyanA bhogavaTAnI ruchi dharmAtmAne rUmvADey
nathI. A to vItarAgano mArga chhe, vIrano mArga chhe.
evo kAyar jIv, vItarAgatAnA vIramArgane sAdhI shakato nathI. je chaitanyamAn rAgano
ek ansh paN nathI evA chaitanyane sAdhavo te to shUrAnun kAm chhe. harino mArga eTale
chaitanyanI pavitratAno mArga, e puNyathI to kyAy pAr chhe, rAgano emAn pravesh nathI,
rAgano ke puNyaphaLano bhogavaTo emAn nathI. ahA, Avo vItarAgamArga sAdhavo–e to
vIranA kAm chhe. rAganA rasamAn rokAI jAy–e vIranun kAm nathI, e to kAyaranun kAm
chhe. vIranun kAm to e chhe ke rAgathI pAr thaIne chidAnandasvabhAvane anubhavamAn lye ne
mokShamArgane sAdhe. rAganA bandhanamAn bandhAI rahe tene vIr kem kahevAy? vIr to tene
kahevAy ke je rAganAn bandhan toDI nAnkhe.
Am pavitratA ne puNya bannenI sandhi–chhatAn pavitratAno bhogavaTo dharmInA antaramAn
samAy chhe, ne puNyono bhogavaTo dharmInA antarathI bAhya chhe,–eno bhogavaTo dharmInA
anubhavamAn nathI. vAh! juo A besatA varShanI apUrva vAt!! ahA,
sAdhakabhAv,....jenA ek anshanoy evo achintya mahimA ke tIrthankaraprakRitinAn puNya paN
jene pahonchI na shake.
PDF/HTML Page 8 of 29
single page version
IndriyagrAhya vastu nathI ke bahArathI jaNAI jAy. e to
antamurkha gnAnano viShay chhe. atIndriy hovA chhatAn antamurkha
gnAn vaDe te svAnubhavamAn AvI shake chhe. e svAnubhUtimAn ek
sAthe anantA guNonun nirmaL pariNaman samAyelun chhe.
A svAnubhUti–kriyA anya kArakothI nirapekSha chhe; tenA chhae
kArako potAmAn ja samAy chhe. agnAnabhAvamAny kAI par kArako
na hatA; agnAn vakhatey jIv pote ja potAnA agnAnamay chha
kArakorUp pariNamato hato; ne have gnAnadashAmAny te svatantrapaNe
potAnA chha kArakothI pariName chhe, svAnubhUti potAnA shuddha
Atmatattva sivAy anya samasta parabhAvothI atyant nirapekSha
chhe.
“nij paramAtmatattvanA samyakshraddhAn–gnAn–anuShThAnarUp
shuddharatnatrayAtmak mArga param nirapekSha hovAthI mokShano upAy
chhe ane te shuddharatnatrayanun phaL svAtmopalabdhi chhe.”
–shrI niyamasAr.
PDF/HTML Page 9 of 29
single page version
hRudayamAnthI prashna kevo UThe.–e badhAnun sundar varNan ahIn
maTashe. AthI te bIjun badhun bhUlIne paramAtmatattvane jANavA
PDF/HTML Page 10 of 29
single page version
hun dukhathI taraphaDI rahyo chhun, chAr gatimAn kyAy chen nathI, svargamAn ya chen nathI;
paramAtmatattvamAn je sukh bharyun chhe teno mane anubhav kem thAy–e ja mAre
samajavun chhe. prabho, sansAramAn bIjI koI vAnchhA nathI; chaitanyanA sukh sivAy
bIjun kAI hun chAhato nathI. Avo antarano pokAr jene jAgyo te shiShyane santo
paramAtmatattva samajAve chhe ne turat samajI jAy chhe. teno potAne em bhAsyun chhe
ke are, anantakAL men dukhano bhogavaTo karyo, mArA AtmAnA sukhanA upAyane
men kShaNamAtra na sevyo. sukhanA upAyanA sevan vagar anantakAL dukhanA dariyAmAn
ja DUbI rahyo, have A dukhanA dariyAno kinAro Ave ne hun Atmikasukh pAmun–
evo upAy shun chhe? te jANIne tenun ja sevan karavAnI dhagash chhe; ek ja dhagash
chhe, ek ja dhUn chhe, e ja jignAs chhe. je paramAtmasvabhAvanA lAbh vagar hun
sansAramAn bhamyo ane jenI prAptithI mArun bhramaN maTe–evo paramAtmasvabhAv
mane batAvo.
bahumAnathI sAmbhaLe chhe; prabho! jagatamAn sauthI uttam ne AdaraNIy je shuddhAtmA te kevo
chhe? potAne tenun bhAn hoy topaN bhagavAn pAse jaIne pharIpharI AdarapUrvak tenun
shravaN kare chhe. ahIn prabhAkarabhaTTe te vAt pUchhI chhe. juo to kharA, shuddhAtmAnA jignAsune
mATe utkRuShTa dAkhalo
PDF/HTML Page 11 of 29
single page version
PDF/HTML Page 12 of 29
single page version
AchAryaprabhu kahe chhe ke re jIv! rAgadveShanun kAraN nathI to
pAme chhe. are, AvI vItarAgIvAt khyAlamAn AvavA
svabhAvane jANIne te taraph vaL....... ..... .... ne shAnt
PDF/HTML Page 13 of 29
single page version
sarvagnanA gnAnamAn shun nathI jaNAtun? badhuy jaNAy chhe. ane chhatAn shun te gnAnamAn kyAy
jarAy rAgadveSh thAy chhe? nA. jo padArtho ja IShTa–aniShTa thaIne rAgadveSh karAvavA manDI
jAy to to sarvagnanA gnAnamAny rAgadveSh thAy!–kem ke sarvagna to badhAyane jANe chhe. paN
gnAnamAn paradravya rAgadveSh karAvatun nathI. jem sarvagnanA gnAnamAn rAgadveSh nathI, sarvagnanun
gnAn sarvagnayone jANavA chhatAn sarvatra udAsIn chhe, kyAy paN Asakta nathI, tem darek
AtmAno gnAnasvabhAv rAgadveSh vagarano chhe, parathI udAsIn chhe; gnAnanI svachchhatAmAn
paragney jaNAo bhale, paN tethI kAI te gnAnamAn rAgadveSh utpanna karatA nathI. ahA, kevun
svatantra gnAn!! e gnAnane paramAn kyAy rAgadveSh karIne aTakavApaNun nathI. gnAn to
potAnA svarUpathI jANanAr ja chhe. rAgane jANanAro rAgarUpe nathI pariNamato, rAgane
jANanAro gnAnarUpe ja pariName chhe.
kem nathI pAmato? par gney kAI tane parANe khenchatun nathI ne tArun gnAn paN kAI
AtmAne chhoDIne paragneyamAn jatun nathI. gnAn parane jANe eno kAI niShedh nathI; paN te
vakhate agnAnI potAnA gnAnanun gnAnatva chUkI jAy chhe; ne padArthone, rAgadveShane tathA
gnAnane ekamekarUp anubhave chhe, eTale bhinna gnAnanA shAnt anAkuL chaitanyarasane te
anubhavato nathI.
PDF/HTML Page 14 of 29
single page version
tyAn guNIjano pratye saheje sAdhak dharmAtmAne pramod ane bhakti Ave; parantu e
guNIjano kAI gnAnane rAg karavAnun kahetA nathI, ane durjanono samUh jagatamAn hoy te
kAI gnAnane dveSh karavAnun nathI kahetA. eTale ke koI paN padArthane kAraNe to rAgadveSh chhe
ja nahi. have rahyun potAmAn jovAnun; potAmAny gnAnanun svarUp to kAI rAgadveSh karavAnun
nathI. gnAn potAmAnthI bahAr jatun nathI. mATe gnAn paN rAgadveShanun kAraN nathI. A rIte
rAgadveShanun kAraN nathI to kyAy paramAn, ke nathI potAnA gnAnamAn, eTale gnAn ane
gneyathI bhinnatAnun Avun vastusvarUp je jANe chhe te samasta gneyothI atyant udAsIn
vartato thako jarUr upashamane pAme chhe. are, AvI vItarAgI vAt khyAlamAn AvavA chhatAn
je upashamane nathI pAmato ne parane IShTa–aniShTa mAnI rAgadveSh kare chhe te mUDh durbuddhi chhe.
bhAI, Avun vastu svarUp jANavA chhatAn kem tun tArA gnAnasvabhAv taraph vaLato nathI?
jevI paranI mIThAs chhe tevI tArA gnAnanI mIThAs tane kem nathI AvatI? bhAI, gnAn
vItarAgI svabhAvane jANIne te taraph vaL....ne shAntabhAvane pAm.
AtmAmAn AvatA nathI. A rIte jagatanA padArtho potapotAnA guNaparyAyarUp
nijasvarUpamAn ja vartI rahyA chhe ne anya padArthamAn te kaIpaN karatA nathI. pachhI bIjo
tArAmAn shun kare? kAI ja na kare; topachhI tenA upar rAg–dveSh sheno? bhedagnAnavaDe Avun
vastusvarUp jANatAn gnAn par pratye udAsIn vartatun thakun potAnA svabhAvamAn ja tatpar
rahe chhe; eTale te udAsInagnAn–vItarAgIgnAn kyAy rAgadveShanun kartA thatun nathI.
upashAntabhAvane ja vede chhe. jyAn paramAn kartRutvanI buddhi chhe tyAn rAgadveSh thAy ja chhe ne
gnAnamAn udAsInavRutti rahetI nathI.
saheje upekShAvRutti thAy. paN jene svaparanI vahenchaNI karatAn ja na AvaDe te shemAn Tharashe?
ne shenAthI pAchho vaLashe? agnAnI doDIdoDIne AkULatAthI paramAn ja upayogane bhamAve
chhe, paN upayog to mArun svadravya chhe–em svamAn upayogane vALato nathI. tene ahIn
spaShTa vastusvarUp samajAvIne bhedagnAn karAvyun chhe; ke je bhedagnAn thatAn svadravyanA
avalambane upashAntarasanun vedan thAy chhe.
PDF/HTML Page 15 of 29
single page version
mATe paradravyamAn shAnti na shodh, ke paradravya upar dveSh na kar. paradravyo potAnA taraph tArA
gnAnane khenchatA nathI, ne tArun gnAn paN kAI AtmAnthI bahAr nIkaLIne paramAn chAlyun
jatun nathI. AvI bhinnatA chhe, pachhI rAgadveSh utpanna thavAnun sthAn ja kyAn chhe? rAgadveSh
nathI to gnAnamAn, ke nathI gneyo te karAvatA. eTale jene gnAn ane gneyanA bhinna
vastusvarUpanI oLakhAN chhe te to gnAnamAn ja tanmay raheto thako. rAgadveShamAn jarAy
tanmay na vartato thako gnAnanI nirAkUL shAntine anubhave chhe. ane AvA gnAnI ja
mokShane sAdhe chhe.
gnAnapaNe ja rahe to rAgadveSh rahit upashAntabhAv rahe. bahAranA padArtho sundar ke asundar
te kAI gnAnane vikriyA utpanna karatA nathI; vichitra pariNatirUpe jagatanA gneyo
potapotAnA svabhAvathI pariName chhe, ne gnAn temane potAnA svabhAvathI ja jANanArun
chhe. padArtha samIp ho ke asamIp ho–tethI gnAnanA jANavAnA svabhAvamAn kAI pher paDI
jato nathI. AvA gnAnane je oLakhato nathI te agnAnI shAstra bhaNIbhaNIne paN
shAstranA sAchA phaLarUp upashamane pAmato nathI. shAstranA sAchA gnAnanun tAtparya to
upashamaprApti chhe; evA upashamavALun jIvan e ja sAchun jIvan chhe, agnAnamay rAgadveSh te
maraN chhe. gnAnamay vItarAgajIvan e ja sAchun AtmajIvan chhe. jemAn shAnti na hoy tene
jIvan kem kahevAy? emAn to AtmA munjhAI rahyo chhe. gnAnamayabhAvathI je shAntinun
vedan te Anandamay jIvan chhe.
vikriyA thatI nathI; kolasA ke sarpa AvatAn teno prakAsh jhAnkho paDI jAy ke sonAnA
ganj ne hAr AvatAn teno prakAsh tej thaI jAy–evun dIvAne thatun nathI; tem gnAnadIpak–
chaitanyadIvo jagatanA gney padortho pratye udAsIn chhe, rAg–dveSh vagarano chhe. gnAnaprakAshamAn
koI rog ke nirog, sonun ke kolaso, nindAnA shabdo ke prashansAnA shabdo, rUp ke kurUp–e
koI vastu rAg–dveSh karAvatI nathI, temaj gnAn prakAshamAn evo svabhAv nathI ke koI
upar rAgadveSh kare. bhinnapaNe rahIne, judo rahIne, madhyastha rahIne, pote potAnA
gnAnabhAvamAn ja rahetun gnAn param upashAntabhAvane pAme chhe.–Avun vishuddhagnAn te ja
mokShahetu chhe.
PDF/HTML Page 16 of 29
single page version
thAy chhe–te sUchavato anjanAsatinA jIvanano ek
PDF/HTML Page 17 of 29
single page version
vanamAn bhaTakI rahI chhe. are, durbhAgyanA A dariyAmAn ekamAtra dharmarUpI jahAj ja A
shIlavatIne sharaN chhe. jyAn uday ja evo hoy tyAn dhairyapUrvak dharmasevan e ja sharaN chhe,
bIjun koI sharaN nathI.
sakhIno vilAp evo karuN hato ke e dekhIne AsapAsanI mRugalIo paN udAs
lAgI.
sakhIe dhairyapUrvak
anjanIne chhAtIe
lagADIne kahyun he sakhI!
shAnt thA....rUdan chhoD!
bahu rovAthI shun? tun jANe
chhe ke A sansAramAn jIvane
koI sharaN nathI. are,
nirgranth vItarAgaguru e ja sAchA mAtA–pitA ne bAndhav chhe ne e ja sharaN chhe. tArun
samyagdarshan ja tane sharaNabhUt chhe, te ja kharUn rakShak chhe, ne A asAr sansAramAn te ja
ek sArabhUt chhe. mATe he devI! AvA dharmachintan vaDe tun chittane sthir kar.....ne prasanna
thA. vairAgyamay A sansAr, tyAn pUrvakarmaanusAr sanyog–viyog thayA kare chhe. temAn harSha–
shok shun karavo? jIv chintave chhe kAI ne thAy chhe kAI! sanyogaviyog ene AdhIn
nathI.....e to badhI karmanI vichitratA chhe. mATe he sakhI! tun vRuthA kalesh na kar....khed
chhoD ne dhairyathI tArA manane vairAgyamAn draDh kar.–Am kahIne snehapUrvak sakhIe
anjanInA Ansu lUchhayA ane te jarAk shAnt thatAn pharI kahevA lAgI–he devI! chAlo, A
vanamAn hinsak prANIonA bhay vagaranun koI sthAn ke gUphA shodhIne tyAn rahIe; ahIn
sinh vAgh ne sarpono ghaNo bhay chhe... sakhI sAthe anjanI mAnDamAnD pagalAn bhare chhe.
sAdharmInA snehabandhanathI bandhAyelI sakhI enA chhAyAnI mAphak
PDF/HTML Page 18 of 29
single page version
sakhI kahe chhe–are mArI ben! tun Dar mA......mArI sAthe chAl....sakhInA khabhe hAth
TekavIne mahA mahenate sharIr thambhAvatI anjanI DagalA bhare chhe. thoDe dUr ek gUphA
dekhANI, sakhI kahe chhe ke tyAn sudhI chAl....paN anjanI kahe chhe: he sakhI! mArAmAn have to
ek Dagaluny bharavAnI shakti nathI rahI....have to hun thAkI gaI....sakhIe atyant premAL
shabdothI tene dhairya upajAvI, namaskAr karI vAramvAr samajAvI, ne teno hAth pakaDI
gUphAnA dvAr sudhI laI gaI.
jotAmvent ja banne sakhIo AshcharyathI thambhI gaI! –shun joyun temaNe? aho! temaNe joyun ke
gUphAnI andar ek vItarAgI munirAj dhyAnamAn birAjI rahyA chhe. chAraNaRuddhinA dhArak e
munirAjanun sharIr nishchal thambhI gayun chhe. temanI mudrA param shAnt ane samudra jevI gambhIr
chhe, Ankho antaramAn DhaLI gayelI chhe; AtmAnun jevun yathArtha svarUp jinashAsanamAn kahyun chhe
rahyA chhe. parvat jevA
aDol chhe, AkAsh jevA
nirmaL chhe ne pavan jevA
asangI chhe, apramatta
bhAvamAn jhUlI rahyA chhe
ne siddha jevA Atmik
Anandane anubhavI rahyA
chhe.
munirAjane dekhatAn ja
teo muninI samIp gaI. munirAjanI vItarAgamudrA nIhALatAn jIvananAn sarva dukho
bhUlAI gayA. bhaktipUrvak traN pradakShiNA daIne, hAth joDIne namaskAr karyo. AvA
vanamAn muni jevA param bAndhav maLavAthI temanAn netro phUlI gayA, Ansu aTakI
gayA...ne najar muninA charaNomAn ja thambhI gaI. hAth joDIne gadagadabhAve mahA vinayathI
stuti karavA lAgI: he bhagavAn! he kalyANarUp! Ap sansArane
PDF/HTML Page 19 of 29
single page version
PDF/HTML Page 20 of 29
single page version
sansArabandhan kShaNamAtramAn chhUTI jAy chhe. AtmA siddhabhagavAn jevA achintya sAmarthyathI
bharelo chhe tene dekhatAn ja anAdinI karmadhArA tUTI jAy chhe. anant siddha paramAtmAonI
panktimAn besADI shakAy evo A AtmA chhe. AvA AtmAmAn jyAn draShTi karI tyAn
andar pote pUrNAnandathI bharelo bhAse chhe, ne bahAramAn jANe kAI na hoy–em shUnya bhAse
chhe, chaitanyamAn draShTi mukatAn ek chaitanyasamudranA shAntaras sivAy bIjun kAI dekhAtun nathI.
AvA AtmAne antaramAn dekhavAnI kriyA te ja moTI apUrva kriyA chhe.
rahyo chhe, jaD deharUp kadI thayo nathI. are, dehamAn ja rahelA AvA tArA AtmAne he
jIv! tun svasamvedanathI kem nathI jANato? bahAranA bIjA to prapanch ghaNA jANe chhe to
tArA AtmAne kem nathI jANato? dUradUranI prayojan vinAnI vAt jANavA doDe chhe, to
ahIn tArAmAn ja rahelA tArA AtmAne jANavAmAn buddhi joD.–e atyant prayojanarUp
chhe. are, tun bIjAnun to gnAn kar ne tArun nahi! e te gnAn kevun ke pote potAne ja na
dekhe! mATe he bhAI, AtmAne jANavAmAn tatpar thA.
sukhadukh temAn nathI, temAn AkuLatA nathI, temAn mananoy vepAr nathI. AvA shAnt