: ફાગણ : આત્મધર્મ : 1A :
ભક્તામર–સ્તોત્ર
‘ભક્તામર–સ્તોત્ર’ એ જૈનસમાજમાં સર્વપ્રસિદ્ધ છે; મુનિદશામાં
ઝૂલતા માન– તૂંગસ્વામી જેવા એક આધ્યાત્મિકસન્તે કરેલી
જિનેન્દ્રભગવાનની આ સ્તુતિમાં કેવા હૃદયસ્પર્શી
અધ્યાત્મિકભાવો ભરેલા છે! તે જોઈને જિનેન્દ્રભક્ત–મુમુક્ષુનું હૈયું
આનંદથી ડોલી ઊઠે છે. આ સ્તોત્ર જેટલું પ્રસિદ્ધ છે તેના
પ્રમાણમાં એમાં રહેલા અધ્યાત્મભાવો ઓછા પ્રસિદ્ધ હતા; પૂ. શ્રી
કાનજીસ્વામીએ આ સ્તોત્ર ઉપર પ્રવચનો કરીને એના
અધ્યાત્મભાવો ખોલ્યાં છે. અધ્યાત્મરસ સહિતની જિનભક્તિ
કેવી હોય,–ને ભગવાનના ખરા ભક્ત કેવા હોય,–તેનું
વિશિષ્ટસ્વરૂપ આપણને આ પ્રવચનોમાં જોવા મળે છે.....જે
ખરેખર ભક્તહૃદયને અતીવ આનન્દિત કરે છે. અહીં એનો થોડો
થોડો નમૂનો અવારનવાર આપતા રહીશું.
–બ્ર૦ હરિલાલ જૈન
ભક્તામર–સ્તોત્ર એ ભગવાન આદિનાથ તીર્થંકરની સ્તુતિ છે. ભગવાન
ઋષભદેવ જાણે સમવસરણમાં સાક્ષાત્ બિરાજી રહ્યા હોય, દેવ–દેવેન્દ્રો આવીને
તેમના ચરણોમાં ભક્તિથી મસ્તક ઝુકાવતા હોય, ને તેમની સામે ઊભા ઊભા પોતે
ભાવભીની સ્તુતિ કરતા હોય! એવી રીતે શ્રી માનતુંગસ્વામીએ આ સ્તુતિ કરી છે.
સ્તુતિમાં જિનેન્દ્રમહિમાનો અદ્ભુત ધોધ વહેવડાવ્યો છે.
પ્રભો! આપનો આત્મા ચૈતન્યપ્રભાથી ઝળકી ઊઠ્યો છે, તેની ઝાંઈ જાણે
નખમાંથી પણ ઊઠી રહી હોય–એમ નખની પ્રભા ઝળકી રહી છે. ને તેનાં કિરણ વડે
ઈન્દ્રના મુગટના મણિ ઝગઝગે છે. દેવેન્દ્રના મુગટમણિનો મહિમા અમને નથી ભાસતો,
અમને તો આપના નખની પ્રભાનો મહિમા ભાસે છે, આપના ચરણ પાસે ઈન્દ્રોનાં મણિ
અમને ઝાંખા લાગે છે. જુઓ ઈન્દ્રના મુગટના મણિનો પ્રકાશ ભગવાનના નખ ઉપર
પડે છે એમ ન કહ્યું પણ ભગવાનના નખનો પ્રકાશ ઈન્દ્રના મુગટ ઉપર પડે છે એમ
કહીને ઈન્દ્રના મુગટ કરતાં ભગવાનના ચરણની મહત્તા બતાવી. હે નાથ! ઈન્દ્રનો મુગટ
પણ આપના ચરણમાં નમે છે તેથી જ શોભે છે. તીર્થંકરના દિવ્ય રૂપની શી વાત!
ઈન્દ્રોનું રૂપ પણ જેની