જીવત્વ, પ્રભુત્વ, વીર્ય, સુખ, સ્વચ્છતા, વિભુતા, વિકાસ, સત્પણું, ઉત્પાદ–વ્યય–
ધ્રૌવ્યપણું, અકર્તૃત્વ, સ્વ–કર્તૃત્વ વગેરે અનંતશક્તિઓ પોતપોતાના નિર્મળભાવો
સહિત ઉલ્લસે છે. આવા અનેકાન્તમય જ્ઞાનસ્વરૂપે આત્માને ઓળખવો તે
જૈનનીતિ છે. એનાથી વિરુદ્ધ (એટલે રાગાદિ વિકારવાળો) સ્વભાવ માનવો તે
અનીતિ છે. જૈની નીતિ કહો કે મોક્ષમાર્ગ કહો; અનીતિ કહો કે મિથ્યાત્વ કહો કે
સંસારમાર્ગ કહો. વિકારને આત્માનું સ્વરૂપ માનતાં આત્માના ગુણોની નિર્મળતા
હણાય છે, તે હિંસા છે; ને તે હિંસામાંથી આત્માને સમ્યગ્દર્શનાદિ વડે બચાવવો,
તથા આત્મગુણોની રક્ષા કરવી તે આત્મદયા છે.–આવી દયા તે ધર્મકા મૂલ હૈ.
એટલે સમ્યક્ત્વાદિ નિર્મળપર્યાય તે જ ધર્મ છે.
તેના જ્ઞાતાપણે વર્તે છે પણ કર્તાપણે વર્તતું નથી. બંને પોતપોતાની ધારામાં જુદું વર્તે છે.
જ્ઞાનભાવમાં ધર્મી તન્મય વર્તે છે, રાગાદિભાવમાં તન્મય થતો નથી.