: વૈશાખ : આત્મધર્મ : ૯ :
જ્ઞા ન નો વિ શ્વા સ
*
(મુંઝવણથી છૂટવા શું કરવું? –જ્ઞાનનો વિશ્વાસ)
એક ભાઈ પ્રતિકૂળતાથી મુંઝાઈને કહે કે સાહેબ, આ પ્રતિકૂળતા આવી તેનાથી
મુંઝવણ થાય છે. આ મુંઝવણથી છૂટવા શું કરવું?
ગુરુદેવ કહે: ભાઈ, જ્ઞાનનો વિશ્વાસ રાખવો જ્ઞાન તો જાણે કે જ્ઞાન તે ખેદ કરે?
આત્મા જ્ઞાનસ્વરૂપ છે તેનો વિશ્વાસ કરવો કે હું તો જ્ઞાન છું; જ્ઞાનમાં
પ્રતિકૂળતા કેવી? ને જ્ઞાનમાં ખેદ કેવો? જ્ઞાનમાં તો જાણપણું હોય, આવા
જ્ઞાનનો વિશ્વાસ રાખે તેને પ્રતિકૂળતામાંય મુંઝવણ થાય નહીં; કેમકે પ્રતિકૂળતા જ્ઞાનમાં
પ્રવેશતી નથી, એ તો જ્ઞાનથી બહાર જ રહે છે. જ્ઞાનમાં ભવદુઃખને પણ મટાડવાની
તાકાત છે ત્યાં બીજા રોગની શી વાત?
રોગ આવ્યો, તો શું તે જ્ઞાનમાં પ્રવેશી ગયો છે?–ના; તે બહાર રહીને જ્ઞાનમાં
જણાય છે; માટે પ્રતિકૂળતા જ્ઞાનમાં નથી. આવા જ્ઞાનનો વિશ્વાસ રાખવો; તે જ્ઞાન સ્વયં
સમાધાનરૂપ–સુખરૂપ છે.
જ્ઞાનમાં પ્રતિકૂળતા ને દુઃખ નથી.
જ્ઞાનમાં સમાધાન ને શાંતિ છે.
આવા જ્ઞાનની ભાવના તે જ મુંઝવણ ટાળવાનો માર્ગ છે.
આવી ‘જ્ઞાનભાવના’ બાબત અગાઉ આત્મધર્મ અંક ૨પપમાં આવ્યું હતું:
“જ્યારે સંસારમાં હજારો પ્રકારની પ્રતિકૂળતા ક્્યારેક એક સામટી આવી પડે,
ક્્યાંય ઉપાય ન સૂઝે, તે પ્રસંગે માર્ગ શું?
એક જ માર્ગ.............. ‘જ્ઞાનભાવના’
‘જ્ઞાનભાવના’ ક્ષણમાત્રમાં બધી મુંઝવણને ખંખેરી નાખીને હિતમાર્ગ સુઝાડે
છે, ને કોઈ અલૌકિક ધૈર્ય તથા અચિંત્ય તાકાત આપે છે.”
જ્ઞાનભાવના એ સર્વ દુઃખોની પરમ ઔષધિ છે.