: ૪૦ : આત્મધર્મ : ભાદરવો :
આરાધનાની ભાવના
ધન્ય છે તે સન્તોને...કે જેમનું જીવન રત્નત્રયની આરાધનામાં સદા તત્પર છે. એવા
સંતોને નમસ્કાર કરીને ઉત્તમક્ષમાદિ દશધર્મોની આરાધનાની ભાવના ભાવીએ છીએ–
(૧) નિંદા, ઉપસર્ગ વગેરે ક્રોધના બાહ્યપ્રસંગો ઉપસ્થિત થવા છતાં,
આત્મસ્વરૂપની દ્રઢ ભાવનાના બળે ક્રોધની ઉત્પત્તિ થવા ન દઉં ને વીતરાગી
ક્ષમાભાવવડે રત્નત્રયની આરાધનામાં નિશ્ચલ રહું.–એ રીતે ઉત્તમ ક્ષમાધર્મને આરાધું.
(૨) ભેદજ્ઞાનવડે જગતથી ભિન્ન આત્મતત્ત્વને જાણીને તેની આરાધનામાં તત્પર
રહું ને દેહાદિ પરનો ગર્વ થવા ન દઉં. પંચપરમેષ્ઠી પાસે મારી અત્યંત દીનતા જાણીને નિર્માન
રહું ને ધર્માત્મા–ગુણીજનો પ્રત્યે પરમ વિનયથી વર્તું.–એ રીતે ઉત્તમ માર્દવધર્મને આરાધું.
(૩) નિર્દોષ સ્વરૂપની ભાવનામાં વર્તતો થકો, અત્યંત સરળપણે નિજદોષોનું
અવલોકન કરું ને સંતગુરુના શરણમાં તેને છેદવાનો ઉદ્યમ કરું.–એ રીતે ઉત્તમ
આર્જવધર્મને આરાધું.
(૪) ભેદજ્ઞાનવડે જગતને અને દેહને ભિન્ન જાણીને સર્વત્ર નિર્લોભ બનું,
શુદ્ધસ્વરૂપની આરાધના વડે પવિત્ર પરિણામ પ્રગટ કરીને, ઉત્તમ શૌચધર્મની આરાધના કરું.
(પ) તત્ત્વથી વિરુદ્ધ એવા અસત્યને છોડીને, સમ્યગ્જ્ઞાન વડે સત્ય
વસ્તુસ્વભાવની આરાધના કરું, અને વાણીથી પણ સમ્યગ્જ્ઞાનના હેતુભૂત એવા
વીતરાગી સત્યનું જ પ્રતિપાદન કરું.–એ રીતે ઉત્તમ સત્યધર્મને આરાધું.
(૬) નિજસ્વરૂપમાં ઉપયોગને એવો લીન કરું કે ગમે તેવા પ્રસંગે પણ સંયમથી ન
ડગે, ને વિષય–કષાયરૂપ અસંયમપ્રવૃત્તિ ન થાય. આવા ઉત્તમ સંયમધર્મની આરાધના કરું.
(૭) બાહુબલિ મુનિરાજ, પાંડવ મુનિરાજ વગેરેની જેમ ચૈતન્યધ્યાનનું પ્રતપન
કરીને ઉત્તમ તપધર્મને આરાધું; ઉપસર્ગોમાં પણ ડગું નહિ.
(૮) ભેદજ્ઞાનના બળે, સર્વત્ર મમત્વના ત્યાગવડે ચૈતન્યમાં લીન થાઉં;
મુનિવરોને ભક્તિથી દાન દઉં, સાધર્મીઓને આદરપૂર્વક શાસ્ત્રદાનાદિ દઉં,–એ રીતે ઉત્તમ
ત્યાગધર્મને આરાધું.
(૯) મારા શુદ્ધ આત્મા સિવાય અન્ય કિંચિત માત્ર પણ મારું નથી–એવી
અકિંચનભાવનામાં પરિણમીને ઉત્તમ આકિંચન્યધર્મને આરાધું.
(૧૦) બ્રહ્મસ્વરૂપ મારો આત્મા તેમાં લીન થઈને, અને જગતના સમસ્ત
વિષયોથી ઉદાસીન થઈને, ભગવાન મહાવીર, શેઠ સુદર્શન વગેરે મહાપુરુષોની જેમ
ઉત્તમ બ્રહ્મચર્યધર્મની આરાધના કરું.
આ રીતે રત્નત્રયસંયુક્ત એવા આ ઉત્તમ દશધર્મોની પરિપૂર્ણ ઉપાસનામાં
આત્માને જોડવો અને એના આરાધક સન્તો પ્રત્યે પરમ વિનય–બહુમાનથી વર્તવું, એ
જ સાચી ‘પર્યુષણા’ છે. હે જીવ! તું સર્વ ઉદ્યમથી તારા આત્માને આવી આરાધનામાં
જોડ–ને સંસારથી મુખ મોડ.