વ્યાપકભાવથી તેને કરે છે. જીવના અશુદ્ધ પરિણામમાં પુદ્ગલનું વ્યાપ્ય–
વ્યાપકપણું નથી, ને પુદ્ગલના કાર્યોમાં જીવનું વ્યાપ્ય–વ્યાપકપણું નથી, એટલે કે
જીવ તથા અજીવને એકમેકપણું નથી. અત્યંત જુદાપણું છે.
જ ભોગવે છે. બહારના સંયોગને કોઈ જીવ ભોગવતો નથી. પુદ્ગલમાં કાંઈ દુઃખ–
સુખ નથી. અજ્ઞાનીજીવ મોહથી સંયોગમાં સુખ–દુઃખ માને છે.
અત્યંત જુદો છે.
શરીરવાળા નાનકડા રાજકુંવરને ઉતાર્યો હોય, ને તે કોઠીની ચારે બાજુ જોસદાર
અગ્નિ સળગાવ્યો હોય, તેમાં બફાતા રાજકુમારને જે દુઃખ થાય છે તે દુઃખ
શરીરના કારણે નથી, અગ્નિના કારણે નથી, પણ અંદર કષાયના અગ્નિનું દુઃખ
છે. એ કોઠીમાં પૂરાયેલા રાજકુમાર કરતાંય અનંતગુણા પ્રતિકૂળ સંયોગો પહેલી
નરકના નાનામાં નાના (૧૦, ૦૦૦ વર્ષના આયુષવાળા) જીવને છે. છતાં ત્યાં
સંયોગનું દુઃખ નથી. ત્યાં પણ કોઈ જીવ દેહથી પાર ચિદાનંદતત્ત્વની અનુભૂતિ
પ્રગટ કરીને પરમ આનંદને આસ્વાદે છે. –એવા અસંખ્યાતા જીવો પહેલી નરકમાં
છે, સાતમી નરકમાંય અસંખ્ય જીવો છે. દેહનું દુઃખ કોઈને નથી. (ગુરુદેવના
મુખેથી આ અમૃતધારા વરસતી હતી ત્યાં બહારમાં એકાએક વરસાદ આવ્યો. –તે
પ્રસંગના ગુરુદેવના ઉદ્ગાર માટે આ લેખનો છેલ્લો ભાગ જુઓ.)