Atmadharma magazine - Ank 266-267
(Year 23 - Vir Nirvana Samvat 2492, A.D. 1966).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 32 of 73

background image
: માગશર : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૨૯ :
ચૈતન્ય હીરાની સાચી કિંમત
(વીર સં. ૨૪૯૨ દીપાવલીના પ્રવચનમાંથી: કળશટીકા પૃ. ૧૮૮)
નિપુણ પુરુષો શુદ્ધસ્વરૂપનો અનુભવ કયા પ્રકારે કરે છે–તેની આ વાત છે. ચેતના–
વસ્તુનો નિર્વિકલ્પ અનુભવ–તે જ શોભા છે. વિકલ્પમાં કાંઈ શોભા નથી. પહેલાંં તત્ત્વ
નિર્ણયકાળે વિકલ્પો હતા પણ અનુભવકાળે વિકલ્પો નથી. ચૈતન્યસ્વરૂપની સત્તામાં
વિકલ્પનો અભાવ છે જેમ મોતીના હારની રચના મોતીવડે થાય છે, કાંઈ ગૂંથનારના
વિકલ્પવડે થતી નથી; હારની શોભા મોતીવડે છે, જોનારો મોતીની ઝલક ઉપરથી હારની
શોભા જુએ છે, ગૂંથનારના વિકલ્પથી કાંઈ હારની શોભા દેખતો નથી. તેમ આત્માની
શોભા તેની નિર્વિકલ્પ ચેતનાવસ્તુના સ્વસંવેદન–પ્રત્યક્ષરૂપ અનુભવથી જ છે; અનેક
પ્રકારના વિકલ્પોવડે કાંઈ તેની શોભા નથી.
જેમ કિંમતી હીરો રાખના ઢગલા વચ્ચે પડ્યો હોય તો પણ તેની કિંમત જાય નહિ,
તેમ આ દેહરૂપી માંસના ઢગલા વચ્ચે ચૈતન્યહીરો મહાકિંમતી પડ્યો છે, વિકલ્પ હોય તેથી
કાંઈ તે વિકલ્પમાં ચૈતન્યહીરાની કિંમત ચાલી ન જાય; ને તે વિકલ્પ વડે ચૈતન્યહીરાની
કિંમત ટાંકી શકાય નહિ. ધર્મી તો વિકલ્પથી પાર અનંતગુણના પિંડરૂપ શુદ્ધ ચૈતન્યસત્તાને
સ્વસંવેદનમાં લઈને ચૈતન્યહીરાની કિંમત ટાંકે છે. વિકલ્પ ઘણા પ્રકારના હોય પણ
અનુભવ કાંઈ ઘણા પ્રકારનો નથી, અનુભવમાં તો શુદ્ધ ચૈતન્યવસ્તુનો એક જ પ્રકાર છે.
જેમ હીરો ગમે તે સંયોગ વચ્ચે પડ્યો હોય પણ ઝવેરી તેની કિંમત પારખીને,
સંયોગથી જુદો હીરો ઉઠાવી લે છે. મેલા સંયોગ વચ્ચે હોય તેથી હીરાની કિંમત ઓછી થઈ
જાય નહિ. ૧૯૮૬ સંવતમાં વિહાર વખતે ઢસા ગામના ઉપાશ્રયમાં ગુરુદેવ ઊતરેલા,
ત્યાંના એક પડતર કબાટમાં માત્ર એક પુસ્તક પડ્યું હતું, જુનું હિંદી પુસ્તક હાથમાં લઈને
જ્યાં વાંચ્યું ત્યાં ગુરુદેવને થયું કે અરે, આવું પુસ્તક અહીં ક્્યાંથી?–એ પુસ્તક હતું–
मोक्षमार्ग प्रकाशक! કબાટમાં એકલું પડ્યું પડ્યું કોઈ ઝવેરીની રાહ જોતું હતું. ગુરુદેવે
જોયું ને પ્રમોદ થયો. તેમના ભાવ દેખીને સંઘના આગેવાને કહ્યું–મહારાજ! ‘અમારે એ
કામનું નથી, ’ આપ લઈ જાઓ, આપના ઉપયોગનું છે. ત્યારથી એ મોક્ષમાર્ગ પ્રકાશક
ગુરુદેવ પાસે છે. જે આજે પણ સભામાં બતાવ્યું. આ તો શાસ્ત્રની વાત થઈ; તેમ અંતરનો
મોક્ષામાર્ગ આત્મામાં છે, તે આત્માનાં મૂલ્ય સ્વાનુભવ વડે ધર્માત્મા પારખી લ્યે છે.
સ્વાનુભવ વડે આત્માની શોભા છે. ચૈતન્યહીરો પોતાના સ્વાનુભવથી ઝળકે છે.