: ૪૪ : આત્મધર્મ : માગશર : ૨૪૯૨
કર. શુદ્ધાત્માના અનુભવથી બહાર જે મોક્ષમાર્ગ માને છે તે જીવ બહિરાત્મા છે. અરે
જીવ! અનંત શક્તિમય તારો આત્મા, તેના સિવાય બીજે મોક્ષમાર્ગ શોધવો રહેવા દે.
નિજ રસથી ભરપૂર એવા ઉત્કૃષ્ટ શુદ્ધઆત્માને જ અનુભવમાં લે.
અહા, જે જ્ઞાને અંતર્મુખ થઈને અતીન્દ્રિય આત્માને જાણ્યો તે સમ્યગ્જ્ઞાનના
મહિમાની શી વાત? એ અતીન્દ્રિયજ્ઞાનની કિંમતનું શું કહેવું? સાધારણ ધારણાવડે
કોઈને પૂર્વ ભવનું જરાક જ્ઞાન થાય–જે જ્ઞાનને ધર્મ સાથે કાંઈ સંબંધ ન હોય–છતાં એવા
સાધારણ જાણપણાને દેખતાંય લોકોને ચમત્કાર લાગી જાય છે. પણ ભાઈ, આત્માની
જ્ઞાનશક્તિ કોઈ અપાર છે, તેની પાસે આ જાણપણું તો શું હિસાબમાં? અંતરમાં
ઈન્દ્રિયોથી પાર, અનાદિઅનંત અપાર શક્તિથી ભરપૂર એવા આત્માને સ્વસંવેદનથી
અનુભવમાં લ્યે તે અતીન્દ્રિયજ્ઞાનના ચમત્કારની જગતને ખબર નથી, જે જ્ઞાન
ભવભ્રમણના નાશનું કારણ થાય ને કેવળજ્ઞાનને આપે એવું એ જ્ઞાન છે. શુદ્ધાત્માને
અનુભવનારું જ્ઞાન તે જ ચમત્કારિક જ્ઞાન છે–જેમાં રાગ નથી, ઈન્દ્રિયોનું અવલંબન
નથી; માટે આચાર્યદેવ કહે છે કે હે ભાઈ, બહારના વિકલ્પોથી ને બહારના જાણપણાથી
બસ કર, ને અંતરમાં ઝગઝગાટ કરતા ચૈતન્યસૂર્યને દેખ, તેને અનુભવમાં લે.....ત્યાં તું
પરિપૂર્ણતાને પામી જઈશ....
“શુદ્ધ જ્ઞાનમાત્ર જીવદ્રવ્ય” એમ કહેતાં આખો સમયસારગ્રંથ સંપૂર્ણ થઈ જાય છે,
એટલે કે આખા શાસ્ત્રનો સાર “શુદ્ધ જ્ઞાનમાત્ર જીવદ્રવ્ય” ના અનુભવમાં પૂરો થઈ
જાય છે. શાસ્ત્રનું જે કાંઈ રહસ્ય છે તે બધુંય શુદ્ધ જ્ઞાનમાત્ર જીવદ્રવ્યના અનુભવમાં પૂરું
આવી જાય છે. કુંદકુંદાચાર્યદેવ કહે છે કે સર્વજ્ઞદેવથી માંડીને અમારા ગુરુપર્યંત સર્વે
પરાપર ગુરુઓએ અનુગ્રહપૂર્વક અમને શુદ્ધાત્માનો ઉપદેશ આપ્યો. દિવ્યધ્વનિમાં
ભગવાને શુદ્ધાત્મા બતાવ્યો, ગણધરદેવે બાર અંગમાં શુદ્ધઆત્મા બતાવ્યો, સન્તોએ
જેટલા શાસ્ત્રો રચ્યા તેમાં શુદ્ધઆત્મા બતાવ્યો. અહા, આવો શુદ્ધાત્મા તું છો, તે અમે
તને સમયસારમાં દેખાડ્યો, તે જાણીને તું ખુશી થા. તારો આત્મા ખોવાઈ નથી ગયો,
તારો આત્મા એવો ને એવો જ્ઞાનમાત્ર અવસ્થિત છે, તે અમે તેને બતાવીએ છીએ. માટે
તુ રાજી થા.......પ્રસન્ન થા.......ને અંતરમાં તારા શુદ્ધઆત્માને અનુભવમાં લે. તારા
અખંડ જ્ઞાનઘન આત્માની એક કોર પણ ઘસાણી નથી, માટે પ્રસન્ન થઈને તું તારા શુદ્ધ
આત્માને અનુભવમાં લે. સન્તો ફરી ફરીને તેના ગુણગાન કરીને કહે છે કે આવો તારો
આત્મા છે તેને તું અનુભવમાં લે. આ આત્માના અનુભવનો અવસર છે.