: ૬૪ : આત્મધર્મ : માગશર : ૨૪૯૨
વસ્તુમાં હોવા છતાં તેને જે નથી સ્વીકારતો ને કોઈ એક ભાવને જ એકાન્ત પકડી લ્યે છે,
તો તે મિથ્યાદ્રષ્ટિ જ છે. પણ સર્વજ્ઞદેવે વસ્તુમાં એક સાથે જોયેલા અનેકભાવો (પુરુષાર્થ,
સ્વભાવ, નિયત વગેરેને) એક સાથે જે સ્વીકારે છે તેનો તો નિર્ણય સાચો છે. ને
વસ્તુસ્વરૂપનો સ્વીકાર થતાં પરિણતિ અંતરસ્વભાવમાં વળીને નિજકાર્ય કરી જ રહી છે.
વસ્તુસ્વભાવનું અગાધ સામર્થ્ય પ્રતીતમાં સ્વીકાર્યું ત્યાં તે સ્વીકારનારી પરિણતિ પોતે પણ
અગાધ સામર્થ્યવાળી થઈ ગઈ છે. અગાધ સામર્થ્ય જ્ઞાનમાં પ્રગટી ગયું છે. કેવળજ્ઞાનમાં તો
અપાર સામર્થ્ય છે પણ તેને નક્ક્ી કરનાર મતિ–શ્રુત જ્ઞાનમાં અત્યારે પણ અગાધ મહિમા
પ્રગટ્યો છે. તેને અંતરમાં પોતાનું કાર્ય થઈ જ રહ્યું છે.
જ્ઞાનીને પોતાના આત્મામાં કાર્ય સધાઈ જ રહ્યું છે, ત્યાં બીજા તે જાણે એની શી
જરૂર છે! એટલે બીજાને દેખાડવાનું કે કહેવાનું ક્્યાં રહે છે! માટે જ્ઞાનીને બીજાને કાંઈ
દેખાડવાનો ભાવ નથી. (આ ન્યાય કહેતી વખતે ગુરુદેવ ઘણા ભાવપૂર્વક જ્ઞાનીનો મહિમા
સમજાવતા હતા.)
અહો, જે જ્ઞાનીને અંતરમાં ‘ઠીક’ થઈ જ રહ્યું છે, પોતે પોતાનું ‘ઠીક’ કરી જ રહ્યા
છે–હિત સાધી જ રહ્યા છે–ત્યાં, ‘આ ઠીક કરે છે’ એમ બીજા જાણે તો ઠીક એવું ક્્યાં છે?
બીજાને દેખાડવાનું શું કામ છે? અમારું કામ અંદર ચાલી જ રહ્યું છે! બીજા જીવ પોતામાં
એવું ઠીક કરશે ત્યારે આને ઓળખી લેશે. અહીં જેવી જ્ઞાનદશા છે તેવી સામામાં આવશે
ત્યારે તે આને ઓળખી લેશે–કે ઠીક, આને આમ થયું છે! બાકી બીજા તો શું ઓળખશે?
બીજાને એના જેવું થાય ત્યારે આને ઓળખેને?
આમ ઘણા મહિમાપૂર્વક ઘણા ભાવથી કહ્યું હતું. ચર્ચામાં વારંવાર ગુરુદેવના મુખથી
એવા ઉદ્ગાર નીકળી જતા કે “અહો! જિનશાસન!! વાહ! વાહ! તારી બલિહારી છે!
તારા રહસ્યો ઘણા ઊંડા છે.”
અહોહો! ’ એમ થાય (એટલે કે મહિમા આવે) પણ તે તો પોતામાં ને પોતામાં
છે. અહોહો–કહીને કાંઈ બીજાને બતાવવાનું નથી. કેવું ગંભીર તત્ત્વ! આ તો પોતે પોતાનું
કરી લેવાનું છે. અંદર અહોહો કર્યું (એટલે કે અપૂર્વ કાર્ય કર્યું) –ત્યાં બીજા તેને ‘અહોહો’
કહે–તો સન્તોષ થાય એવું કાંઈ નથી. એનો સન્તોષ તો પોતાથી જ છે; પોતાના
અનુભવનો સન્તોષ પોતામાં જ છે.
અહા, આ વસ્તુસ્વભાવની વાત જેણે સ્વીકારી, હું જ્ઞાન છું એમ નિર્ણય કર્યો એને
પછી થોડા જ ભવ હોય. આમાં તો મોક્ષનો નિર્ણય છે, આત્માનો નિર્ણય છે. આ રીતે આ
ખાસ પ્રયોજનભૂત વાત છે.
આમ સ્વભાવ મહિમાવાળી ઘણી સરસ ચર્ચા થઈ હતી. તેની આ તો માત્ર ટૂંકી
યાદી છે.