: વૈશાખ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૧૧ :
(૧૦૮) પ્રશ્ન:– સંસારી અને મુક્ત બધાય જીવોમાં હોય તે ક્્યો ભાવ?
ઉત્તર:– પારિણામિકભાવ બધાય જીવોને હોય છે.
(૧૦૯) પ્રશ્ન:– સંસારદશામાં ન હોય એ ક્્યો ભાવ?
ઉત્તર:– પાંચે ભાવો સંસારદશામાં સંભવે છે. ક્ષાયિકભાવ પણ અરિહંતો વગેરેને
હોય છે.
(૧૧૦) પ્રશ્ન:– મોક્ષદશામાં ન હોય એ કયા ભાવ?
ઉત્તર:– પાંચ ભાવોમાંથી ઉદય, ઉપશમ ને ક્ષયોપશમ એ ત્રણ ભાવો મોક્ષમાં
હોતા નથી; બાકીના બે ભાવો ક્ષાયિક અને પારિણામિક જ મોક્ષમાં હોય છે.
जय जिनेन्द्र
અધ્યાત્મતત્ત્વના જિજ્ઞાસુને અંતરમાં
વૈરાગ્ય અને કષાયની મંદતા તો હોય જ. જેને
કષાયની મંદતા અને વૈરાગ્ય હોય તેને જ
આત્મસ્વરૂપ સમજવાની જિજ્ઞાસા જાગે. ભાઈ,
અનંતકાળે સમજવાના ટાણાં આવ્યા, દેહ ક્્યારે
છૂટશે એનો કોઈ ભરોસો નથી–આવા કાળે જો
કષાયને મુકીને આત્મસ્વરૂપ નહિ સમજ તો ક્યારે
સમજીશ? જો સ્વભાવની પરિણતિ પ્રકટ કરીને
સાથે ન લઈ જા તો તેં આ જીવનમાં શું કર્યું?