: ૮ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૪૯૩
(૨૬) આત્મગુણોનાં મધુર ગીત ગાઈને જિનવાણી માતા આત્માને જગાડે છે.
અરે જીવ! તું જાગ ને તારા અનંત ગુણનિધાનને સંભાળ.
(૨૭) જેમ જળમાં તેલનો અંદર પ્રવેશ નથી, તે ઉપર ને ઉપર જ તરે છે; તેમ
આત્માના શુદ્ધ ચૈતન્યજળમાં રાગાદિ ચીકણા પરભાવો અંદર પ્રવેશતા
નથી, પણ બહાર જ રહે છે. માટે તેનાથી ભિન્ન તારા ચૈતન્યતત્ત્વને દેખ.
(૨૮) ભગવાન! તારા આવા ચૈતન્યતત્ત્વની પ્રીતિ તેં કદી કરી નથી, ને તેની
વાત પણ પ્રીતિથી સાંભળી નથી. પરભાવની પ્રીતિ કરી છે. એકવાર
આત્માની પ્રીતિ કરીને તેનું શ્રવણ કર, તો અપૂર્વ લાભ થાય.
(૨૯) પાંચલાખની મૂડી હોવા છતાં કોઈ પચીસ લાખ કહે તો ત્યાં લક્ષ્મીની
અધિકતા ગમે છે, તેથી તેની ના નથી કહેતો. અહીં સન્તો ચૈતન્યલક્ષ્મીની
અધિકતા બતાવે છે કે ભાઈ, તારો આત્મા રાગ જેટલો કે અલ્પજ્ઞાન
જેટલો નથી, પણ અનંત જ્ઞાન–આનંદરૂપ ચૈતન્યલક્ષ્મીનો ભંડાર તારામાં
ભર્યો છે.–એમ તારા ચૈતન્યની અધિકતા જાણ, તો તને પરનો પ્રેમ ઊડી
જશે.
(૩૦) આત્મા કેટલો?–કે જેટલું જ્ઞાનનું પરિણમન છે તેટલો જ આત્મા છે;
રાગાદિ પરભાવનું પરિણમન તે ખરેખર આત્મા નથી.
(૩૧) સ્વનું ભવન તે સ્વભાવ છે; આત્માનું ‘સ્વ’ તો જ્ઞાન છે. તે જ્ઞાનનું
રાગથી ભિન્નરૂપે પરિણમવું–તે આત્માનો ધર્મ છે, તેમાં સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–
ચારિત્ર સમાઈ જાય છે.
(૩૨) જેને જ્ઞાનની પ્રીતિ છે તેને રાગાદિની પ્રીતિ હોતી નથી, એટલે તેનું જ્ઞાન
જ્ઞાનમાં જ તન્મયપણે પરિણમે છે ને રાગમાં તન્મય થતું નથી.–આનું
નામ ભેદજ્ઞાન.
(૩૩) અજ્ઞાની રાગ પરિણમનને જ દેખે છે, રાગથી ભિન્ન જ્ઞાનનું પરિણમન તેને
દેખાતું નથી, એટલે અજ્ઞાનભાવે તે રાગાદિના કર્તાપણે જ પરિણમે છે.
(૩૪) તે કર્તૃત્વ છૂટવાનો ઉપાય ભેદજ્ઞાન છે. આવા ભેદજ્ઞાનનો અભ્યાસ તે
મુમુક્ષુનું પ્રથમ કર્તવ્ય છે.
[વિશેષ માટે જુઓ, પાનું ૨પ]