: વૈશાખ : ૨૪૯૩ આત્મધર્મ : ૭ :
(૧૯) પ્રભો! તારા નિધાન અપાર વૈભવથી ભરેલા છે, જે કદી ખૂટે નહિ.
અહો, આવી વસ્તુને જાણતાં આત્મા પોતે કેવળજ્ઞાનના ભણકાર કરતો
જાગે છે.
(૨૦) ભાઈ, આ તારા પોતાના આત્મ–વૈભવની વાત છે; તે ઝીણી લાગે તોપણ
લક્ષમાં લઈને સમજવાનો પ્રયત્ન કરજે. તારો આત્મવૈભવ લક્ષમાં લેતાં
તને પરમ આનંદ થશે.
(૨૧) જેમ મધુર મોરલીના નાદે સર્પ ડોલી ઊઠે ને ઝેરને ભૂલી જાય, તેમ
સમયસારરૂપી મધુર મોરલીના નાદે આત્માનું સ્વરૂપ બતાવીને સન્તો
કહે છે કે અરે જીવ! તું જાગ...તારી આત્મશક્તિને સંભાળ, ને
મિથ્યાત્વરૂપી ઝેરને ઉતારી નાખ. જેને જાણતાં વિકારરૂપી ઝેર ઉતરી
જાય ને આનંદના અનુભવથી આત્મા ડોલી ઊઠે એવું તારું સ્વરૂપ તને
બતાવીએ છીએ.
(૨૨) જ્ઞાન–આનંદસ્વભાવથી ભરેલો આત્મા, તેના અનુભવથી સર્વજ્ઞપદ જેમણે
પ્રગટ કર્યું એવા ભગવાન અર્હન્તદેવ, તેમની વાણી ઝીલીને અને
આત્મામાં અનુભવીને સન્તોએ તે વાત પ્રસિદ્ધ કરી છે.
(૨૩) આત્માને પરદ્રવ્ય સાથે ને રાગાદિ સાથે કર્તાકર્મની જે મિથ્યાબુદ્ધિ છે તે
સંસારનું કારણ છે–એમ સમજાવ્યું. ત્યારે જિજ્ઞાસુ શિષ્ય પૂછે છે કે પ્રભો!
અજ્ઞાનથી ઊભી થયેલી એ કર્તાકર્મની મિથ્યાબુદ્ધિ ક્્યારે છૂટે? કયા
ઉપાયથી એ અજ્ઞાન મટે? તે સમજાવો.
(૨૪) આચાર્યદેવ કહે છે કે જ્યારે જીવને ભેદજ્ઞાન થાય છે ત્યારે એટલે કે હું
ચૈતન્યસ્વરૂપ છું ને રાગાદિ પરભાવો ચૈતન્યથી ભિન્ન છે–તે હું નથી એટલે
હું તેનો રચનાર નથી–એવું ભિન્નસ્વરૂપનું જ્યારે ભાન છે ત્યારે આત્મા તે
પરભાવોને જરાપણ પોતાના કરતો નથી, એટલે અજ્ઞાનજન્ય કર્તાકર્મની
બુદ્ધિ છૂટી જાય છે; ને ત્યારે જ્ઞાનભાવને જ કરતો તે આત્મા મોક્ષમાર્ગને
સાધે છે.
(૨પ) દરેક વસ્તુ પોતાના સ્વભાવથી ભરેલી હોય છે, તેમ આત્મા પોતાના
ચૈતન્યસ્વભાવથી ભરેલો છે. તેનું પોતાના ચૈતન્યભાવરૂપે થવું–પરિણમવું
ને રાગાદિરૂપે ન થવું તે ધર્મ છે.