: ૩૬ : આત્મધર્મ : જેઠ : ૨૪૯૩
આત્મધર્મના નાના–મોટા સર્વે વાંચકોને પ્રિય
એવો આ વિભાગ હમણાં યાત્રાપ્રવાસ વગેરે કારણે
કેટલાક વખતથી બંધ હતો, આ અંકે તે ચાલુ થાય છે. આ
વિભાગમાં ઉપયોગી એવું લખાણ કે પ્રશ્નો આપ મોકલી
શકો છો. –સંપાદક
પ્રશ્ન:– આત્મા અનાદિ છે તેની સાબિતી શું? (સાવરકુંડલા, નં ૭૧)
ઉત્તર:– પ્રથમ તો સર્વજ્ઞભગવાને જોયેલો વસ્તુસ્વભાવનો નિયમ છે કે જે
વસ્તુનું અસ્તિત્વ હોય તે કદી સર્વથા નાશ પામે નહિ, ને કદી તેની ઉત્પત્તિ ન થાય,
એટલે કે ભૂતકાળમાં તેમજ ભવિષ્યકાળમાં પણ તે હોય જ. માટે આત્મા અનાદિ–
અવિનાશી છે.
કોઈપણ પ્રયોગ દ્વારા નવીન જીવ ઉત્પન્ન કરી શકાતો નથી, કે એક પરમાણુ પણ
નવો ઉત્પન્ન કરી શકાતો નથી; વસ્તુની નવી ઉત્પત્તિ જોવામાં આવતી નથી, માત્ર તેનું
રૂપાંતર જોવામાં આવે છે. કોઈ મનુષ્ય મરીને દેવ થયો–ત્યાં ખરેખર મનુષ્યનો જીવ
મર્યો નથી ને દેવનો જીવ નવો થયો નથી, પહેલાં જે જીવ હતો તેનું જ રૂપાંતર થયું છે.
ને તે જીવ પોતે પણ અનુભવી શકે છે કે પહેલાં હું મનુષ્ય હતો ને અત્યારે હું દેવ છું;
એટલે કે મનુષ્ય અને દેવ બંને વચ્ચે સળંગ રહેનાર હું નિત્ય છું.
અનેક જીવોને પૂર્વભવના સંસ્કારો, તેમજ પૂર્વભવનું પ્રમાણભૂત જાતિસ્મરણ
જ્ઞાન અત્યારે પણ જોવામાં આવે છે. આ સિવાય શાસ્ત્રઅનુસાર પોતે પોતાના અંતરમાં
વિચાર કરતાં પણ લક્ષમાં આવી શકે છે કે હું કાયમ ટકનાર છું. આત્માની નિત્યતા
સંબંધમાં બીજા કેટલાય ન્યાયો શાસ્ત્રના અભ્યાસથી જાણી શકશો. શ્રીમદ્રાજચંદ્રજીની
‘આત્મસિદ્ધિ’ માં ગા. પ૯ થી ૭૦ (તથા તેના પ્રવચનો) પણ આ સંબંધમાં ઉપયોગી
થશે.
પ્રશ્ન:– જીવ ક્યાં રહેતો હશે? (જયેન્દ્ર જૈન. જમશેદપુર)
ઉત્તર:– ‘જીવ ક્યાં હશે?–એવો પ્રશ્ન જે ઠેકાણેથી ઊઠ્યો, ત્યાં જ જીવ રહે