Atmadharma magazine - Ank 285
(Year 24 - Vir Nirvana Samvat 2493, A.D. 1967).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 22 of 45

background image
: અષાડ : ૨૪૯૩ આત્મધર્મ : ૧૯ :
જાણ્યો જ નથી. શુદ્ધ જ્ઞાનનો અનુભવ તે જ એક પરમાર્થ મોક્ષમાર્ગ છે, બીજો કોઈ
સાચો મોક્ષમાર્ગ નથી.
*
[૨૪૮૨ શ્રાવણ સુદ ચોથ]
આત્માનો અનુભવ જ મોક્ષનું કારણ છે, એ સિવાય વ્રતના કે લિંગના વિકલ્પો
તે મોક્ષનું કારણ નથી–એ વાત ચાલે છે.
દિગંબરલિંગ તે તો શરીરની દશા છે, ને શરીર તે તો ભવ છે–સંસાર છે; દેહ
ધારણ કરવો પડે તે સંસાર છે; તો તે દેહાશ્રિતલિંગ મોક્ષનું કારણ કેમ થાય? અજ્ઞાની
તો કહે છે કે આ શરીર તે મોક્ષનું કારણ છે–દિગંબરદશારૂપ લિંગ તે મોક્ષનું કારણ છે.
અહીં તો પૂજ્યપાદસ્વામી કહે છે કે દેહ તે તો સંસારનું નિમિત્ત છે, મોક્ષનું કારણ તો
આત્મા છે, દેહ કાંઈ મોક્ષનું કારણ નથી. શરીર તો ભવની મૂર્તિ છે, દેહનું લક્ષ તો મોક્ષ
જતાં રોકે છે.
અજ્ઞાની કહે છે કે દેહ નિમિત્ત તો છે ને?–તો અહીં કહે છે કે હા, દેહ નિમિત્ત છે
–પણ કોનું? કે સંસારનું. શરીરની દશા મને મોક્ષનું કારણ થશે એમ જે માને છે તે જીવ
સંસારથી છૂટતો નથી. અહીં તો ‘દેહ તે તો ભવ છે,–શરીર જ આત્માનો સંસાર છે’ એમ
કહીને આચાર્યદેવ દેહને મોક્ષના નિમિત્તપણામાંથી પણ કાઢી નાંખે છે, દેહ તો સંસારનું
જ નિમિત્ત છે. કેમકે જે અજ્ઞાની જીવ દેહની ક્રિયાને પોતાની માને છે તેને તો દેહ
ઉપરની દ્રષ્ટિથી સંસાર જ થાય છે, તેથી તેને તો શરીર તે સંસારનું જ નિમિત્ત થયું,
મોક્ષનું નિમિત્ત તેને ન થયું. દેહથી ભિન્ન આત્માના ચિદાનંદ સ્વભાવને જાણીને, તેમાં
એકાગ્રતાવડે જેઓ રત્નત્રયને આરાધે છે તેઓ જ મુક્તિ પામે છે. અને તેમને માટે
શરીરને મોક્ષનું નિમિત્ત કહેવાય. જુઓ ખુબી! દેહનું લક્ષ છોડીને આત્માને મોક્ષનું
સાધન બનાવે તેને દેહ મોક્ષનું નિમિત્ત કહેવાય, અને દેહને જ જે મોક્ષનું સાધન માનીને
અટકે છે તેને તો દેહ સંસારનું નિમિત્ત છે.
મુનિદશામાં દિગંબરદશારૂપ લિંગ જ નિમિત્તપણે હોય ને વસ્ત્રાદિ ન હોય–એવો
નિયમ છે, છતાં તે નિમિત્ત જ મોક્ષનું કારણ થશે–એમ માનનાર મિથ્યાદ્રષ્ટિને તો તે
શરીરના આશ્રયે સંસાર જ થાય છે. અજ્ઞાની કહે છે કે શરીરથી મોક્ષ થાય! અહીં કહે છે
કે શરીર તે જ ભવ છે–સંસાર છે. જેને જ્ઞાનાનંદ ચૈતન્યતત્ત્વનું ભાન નથી ને દેહના લક્ષે
રોકાયા છે તેઓ સંસારમાં જ રખડે છે. વ્રતના વિકલ્પો મોક્ષનું કારણ નથી, ને શરીરનો
દિગંબરભેખ તે પણ મોક્ષનું કારણ નથી.
પ્રશ્ન:– તો પછી મુનિદશામાં વસ્ત્ર હોય તો વાંધોં નહિ ને?