નહિ. આમ હોવા છતાં જેને એવી માન્યતા છે કે આ લિંગ ને આ જાતિને લીધે જ હવે
મારી મુક્તિ થઈ જશે–તેને લિંગ અને જાતિનો આગ્રહ છે. લિંગ અને જાતિ તો
શરીરાશ્રિત છે તેનો જેને આગ્રહ ને મમત્વ છે તેને દેહથી ભિન્ન ચૈતન્યજાતિની ખબર
નિમિત્ત કેવું હોય તે ત્યાં બતાવ્યું છે.–પરંતુ આગમના તે કથનથી કોઈ અજ્ઞાની એમ માને
કે ‘આ લિંગ અને આ જાતિથી જ હવે મુક્તિ થઈ જશે’ તો તેને આગમની ઓથે જાતિ
અને લિંગનો જ આગ્રહ છે, તે પણ મુક્તિ પામતા નથી. આ જાતિ અને આ લિંગમાં જ
લિંગને જ મોક્ષનું કારણ કહેવાનો શાસ્ત્રનો આશય નથી; છતાં તેને જ જેઓ મોક્ષનું કારણ
માને છે તેઓ સંસારમાં જ રખડે છે. મોક્ષનું કારણ તો આત્માના શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–ચારિત્ર જ
છે; જેઓ એવા રત્નત્રયને આરાધે છે તેઓ જ મુક્તિ પામે છે.
પરમાત્મસ્વરૂપને પ્રાપ્ત કરવા માટે ભોગોથી નિવૃત્તિનો ઉપદેશ છે, તેને જાણ્યા વગર
એટલે કે દેહથી ભિન્ન ચિદાનંદસ્વરૂપ આત્માને જાણ્યા વગર, ભોગાદિને છોડીને પણ
અજ્ઞાની જીવ મોહને લીધે તે શરીરમાં જ અનુરાગ કરવા લાગે છે ને બીજા ઉપર એટલે
કે પરમાત્મસ્વરૂપ ઉપર દ્વેષ કરે છે.–જેનો ત્યાગ કરવાનો છે તેની તો પ્રીતિ કરે છે ને
જેની પ્રાપ્તિ કરવાની છે તેના પર દ્વેષ કરે છે.–એમ હવેની ગાથામાં કહે છે:–
प्रीतिं तत्रैव कुर्वन्ति द्वेषमन्यत्र मोहिनः।।९०।।
ઈન્દ્રિયવિષયોને છોડીને અતીન્દ્રિય આત્મસ્વભાવમાં આવવાની તો તેને ખબર નથી
એટલે એક પ્રકારના ઈન્દ્રિયવિષયને છોડીને પાછો બીજા પ્રકારના ઈન્દ્રિયવિષયમાં જ તે
વર્તે છે, ને અતીન્દ્રિયસ્વભાવ પ્રત્યે અરુચિરૂપ દ્વેષ કરે