Atmadharma magazine - Ank 288
(Year 24 - Vir Nirvana Samvat 2493, A.D. 1967).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 13 of 45

background image
: ૧૦ : આત્મધર્મ : આસો : ર૪૯૩
(અનેકાન્તજ્ઞાનનું ફળ સ્વભાવસન્મુખતા)
(લેખાંક બીજો ગતાંકથી ચાલુ)
“અનેકાન્તિકમાર્ગ પણ સમ્યક્–એકાન્ત એવા નિજપદની
પ્રાપ્તિ કરાવવા સિવાય બીજા–અન્ય હેતુએ ઉપકારી નથી.”
શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીના ઉપરોક્ત વાક્યમાં રહેલા જૈનસિદ્ધાંતના ઊંડા રહસ્યને પૂ.
શ્રી કાનજીસ્વામીએ પ્રવચનમાં પ્રગટ કર્યું છે. સં. ૨૦૦૬ ના માહ વદ ત્રીજે પૂ.
ગુરુદેવ જ્યારે મોરબીથી વવાણીયા પધાર્યા તે વખતે ‘શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર–
જન્મસ્થાનભુવન’ માં થયેલું આ પ્રવચન છે. આગામી માસમાં તેઓશ્રીની
‘જન્મશતાબ્દિ’ આવી રહી છે ત્યારે તેમના વચન ઉપર તેમની જન્મભૂમિમાં જ થયે
આ પ્રવચન સર્વે જિજ્ઞાસુઓને આનંદિત કરશે. ‘અનેકાન્ત’ નું રહસ્ય ન સમજવાને
કારણે સમન્વય વગેરેના નામે જે ગોટાળા ચાલે છે તે દૂર કરીને, અનેકાન્ત દ્વારા
નિજપદની પ્રાપ્તિ કરવાનું તાત્પર્ય સમજાવ્યું છે. તેમાં, શુદ્ધતા–અશુદ્ધતા, તથા
ઉપાદાન–નિમિત્ત એ બંને પ્રકારનું અનેકાન્તજ્ઞાન ક્યારે સાચું કહેવાય તે વાત
ગંતાકમાં આવી ગઈ છે. હવે નિશ્ચય–વ્યવહાર તથા દ્રવ્ય–પર્યાય સંબંધી અનેકાન્તનું
રહસ્ય સમજાવીને, તેનું જ્ઞાન ક્્યારે સાચું થાય તે બતાવે છે. (બ્ર. હ. જૈન)
અખંડ ચૈતન્યસ્વભાવ તરફ વળતાં પહેલાં સાચા દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્ર કેવા છે ને તેઓ
આત્માનું સ્વરૂપ કેવું કહે છે?–એવો પરસન્મુખ વિચાર હોય છે, તેમાં સાથે શુભરાગ છે;
પણ તે શુભરાગ તરફનું લક્ષ છૂટીને ભગવાને બતાવેલા પોતાના અખંડ જ્ઞાયકસ્વભાવ
તરફ વળ્‌યા વિના નિશ્ચય–વ્યવહાર બંનેનું યથાર્થ જ્ઞાન થતું નથી. નિશ્ચયસ્વભાવ તરફ
ઢળતાં રાગાદિ વ્યવહારનો આશ્રય તૂટે ત્યારે અનેકાંત થાય છે. અખંડ જ્ઞાનસ્વભાવ તે
નિશ્ચય, અને શુભરાગ તે વ્યવહાર નિશ્ચયજ્ઞાનસ્વભાવ તરફ વળતાં સ્વ–પરપ્રકાશક
જ્ઞાનસામર્થ્ય ખીલ્યું, તે જ્ઞાન શુભરાગને વ્યવહાર તરીક્ે જાણી લ્યે છે.