અનેકાંતનું પ્રયોજન છે. અભેદ સ્વભાવ તરફ ઢળવું એમ કહો કે ‘સમ્યક્ એકાંત’ કહો,
તેમાં મોક્ષમાર્ગ આવી જાય છે.
અહીં
કલ્યાણ છે એમ સમજાવ્યું છે. દયા, દાન કે વ્રત વગેરે શુભરાગ તે દુઃખ છે–આકુળતા છે.
અને હિંસા, વિષય–કષાય વગેરે અશુભ લાગણીઓ તીવ્ર દુઃખ છે–આકુળતા છે. તે
નથી. અવસ્થામાં પુણ્ય–પાપ ને અજ્ઞાન છે, તેની જો ના પાડે તો સમજવાનો પ્ર્રયત્ન
કરવાનું રહે નહિ; અને ત્રિકાળી સ્વભાવમાં તે પુણ્ય–પાપ કે અજ્ઞાન નથી–એમ જો ન
સમજે તો ત્રિકાળી સ્વભાવના આશ્રય વગર પુણ્ય–પાપ વગેરે ટળે નહીં. વ્યવહાર,
નિમિત્ત ને રાગ છે તેની જ્ઞાનીઓ ના નથી પાડતા, પણ તેના વડે ધર્મ થશે, કે તે કરતાં
કરતાં ધર્મ થશે–એમ માનવાની ના પાડે છે.
પરમાત્માની સભામાં જઈને દિવ્યધ્વનિ સાંભળ્યો પણ અંતરમાં નિજપદને પામવાની
લાયકાત પોતે પ્રગટ કરી નથી. નિજપદને ભૂલીને પરપદમાં જ અટકી ગયો છે. કાં તો
આત્માને એકાંત શુદ્ધ જ માન્યો, કાં સર્વથા અશુદ્ધ માની લીધો, કાં નિમિત્તથી કલ્યાણ
થશે એમ માન્યું, કાં વ્યવહારના આશ્રયથી લાભ માનીને રાગમાં જ અટક્યો. પણ રાગ
નિશ્ચય છે; પર તરફ ઢળતો વ્યવહાર છે. વસ્તુનો સ્વભાવ તે ઉપાદાન છે અને પર
સંયોગ તે નિમિત્ત છે.