અત્યારે તો લોકો બહારમાં ફરજ–ફરજ કરે છે,
દેશની ફરજ, કુટુંબની ફરજ પુત્રની ફરજ,
યુવાનોની ફરજ–એમ અનેક પ્રકારે બહારની
ફરજ મનાવે છે ને મોટા મોટા ભાષણ કરે છે,
–પણ અહીં તો કહે છે કે, ભાઈ, એ બધી
બહારની ફરજ તે તો વૃથા વ્યથા છે, –મફતની
હેરાનગતી છે. આ આત્માની સમજણ કરવી તે
જ બધાયની ખરી ફરજ છે, –એ ફરજ એક વાર
બજાવે તો મોક્ષ મળે.
આત્મા કાંઈ કરી શકતો નથી, છતાં ફરજ માને
તે તો મિથ્યા–અભિમાન છે, તારો સ્વ–દેશ તો
તારો આત્મા છે, અનંત ગુણથી ભરેલો તારો
અસંખ્યપ્રદેશી આત્મા જ તારો ‘સ્વદેશ’ છે,
તેને ઓળખીને તેની સેવા (આરાધના) કર, તે
તારી ફરજ છે; એ સિવાય બહારનો દેશ તે તો
‘પર–દેશ’ છે, તેમાં તારી ફરજ નથી.
–તો કહે છે કે ના; રાગ તે પણ ખરેખર ફરજ
નથી. રાગ કરે છે પોતે, પણ તે ફરજ નથી–
કર્તવ્ય નથી, કેમ કે તેમાં પોતાનું હિત નથી.
જેમાં પોતાનું હિત ન હોય તેને ફરજ કેમ
કહેવાય? અંતરમાં ચૈતન્યમૂર્તિ આનંદથી
ભરપૂર પોતાના આત્માને ઓળખીને તેના
આશ્રયે સમ્યક્શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–ચારિત્ર પ્રગટ
કરવા, ને એ રીતે આત્માને ભવદુઃખથી
છોડાવવો તે દરેક જીવની ફરજ છે.
દેહમાં તારી કંઈ ફરજ નથી,
ને દેહ તને શરણ નથી.
રાગ તે તારી ફરજ નથી,
ને રાગ તને શરણ નથી.
તે જ તારું સ્વરૂપ છે,
ને તે શક્તિની સંભાળ કરીને તેમાંથી