Atmadharma magazine - Ank 294
(Year 25 - Vir Nirvana Samvat 2494, A.D. 1968)
(English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 2 of 3

PDF/HTML Page 21 of 45
single page version

background image
18 : Atmadharma : chaitra 2494
rahe chhe. gnAnanI UrdhvatA chhe. gneyo jaNAy chhe te gnAnanA astitvane prasiddha kare chhe.
gnAnanI asti vagar gneyane jANyun koNe? paragneyane jANatI vakhate paN gnAnanun
astitva to gneyathI bhinna ja gnAnI anubhave chhe. eTale visheShanI prasiddhi vakhatey (–
parane jANatI vakhatey) gnAnI gnAnane ja svapaNe anubhave chhe. rAgane jANatI vakhate ‘hun
rAg chhun’ em gnAnI nathI anubhavatA, paN ‘hun gnAn chhun’ em gnAnI anubhave chhe.
AvI gnAnanI prasiddhi, gnAnanI anubhUti te jainashAsan chhe. temAn rAgano abhAv chhe.
gnAnane gnAnapaNe dekhavun–anubhavavun ne rAgane temAn bheLaseL na karavo te
bhedagnAnanI kaLA chhe. temAn chaitanyanun vedan chhe, temAn chaitanyanI ja mukhyatA ne UrdhvatA chhe.
jANanAro potAnI vidyamAnatA vagar koIne jANe em kadI banI shake nahi. gneyane
jANyun em kahevun ne jANanAr gnAnanI nAsti kahevI –e kadI sambhave nahi.
gnAnanI mukhyatA kaho ke gnAnanI gnAnapaNe prasiddhi kaho; gnAnane gnAnapaNe prasiddha
karavun (anubhavavun) ne gnAnamAn rAgAdi gneyone bheLavavA nahi, evA anubhavanun nAm
jinashAsan chhe; temAn shAnti chhe, temAn Anand chhe, temAn samyagdarshan–gnAn–chAritra chhe.
AvI anubhUtivALA AtmAne ja paramArthaAtmA kahe chhe. jem chhaThThI gAthAmAn kahyun ke
paradravyothI ne parabhAvothI bhinnapaNe ‘upAsavAmAn Avato’ AtmA te ‘shuddha’ kahevAy
chhe, eTale nirmaL paryAyarUpe te pariNamyo chhe. tem ahIn sAmAnyagnAnanI prasiddhi kahetAn
gnAnaparyAy antaramAn DhaLI gaI chhe tenI vAt chhe. paradravyanA sanyogano vyavachchhed karIne
eTale ke temanAthI bhinna gnAnane anubhavatAn je kevaL ekalA shuddha AtmAno anubhav
thAy chhe temAn AtmA sarvat : vignAnaghan paNe svAdamAn Ave chhe. –Avo anubhav te
dharma chhe, temAn atIndriy Anand chhe, te ja mokShamArga ane jinashAsan chhe; anantA
tIrthankarabhagavantonA upadeshano te sAr chhe.

PDF/HTML Page 22 of 45
single page version

background image
chaitra 2494 : Atmadharma : 19
jIvanA pAnch bhAvo
(temAnthI mokShanA kAraNarUp bhAv kayA?)
[rAjakoT shaheramAn A vakhate samayasAr gA. 1p upar
pravachano pUrNa thayA pachhI samayasAr gA.320 uparanI jayasenAchArya
rachit ‘tAtparyavRutti’ nAmanI TIkA upar pravachano thayA hatA.
pravachanamAn anukULatA rahe te mATe te gAthAno gujarAtI anuvAd
bhAIshrI himmatalAl je. shAhe karel te chhapAvel hato. enA uparanAn
pravachano chhapAvIne ‘Atmadharma’ nA grAhakone bheT ApavAnI
jAherAt rAjakoTanA sheThashrI mohanalAl kAnajIbhAI ghIyA taraphathI
karavAmAn AvI chhe; eTale ahIn te pravachanomAnthI thoDok namUno
ApIe chhIe.
]
*
gnAnasvabhAvI AtmA parano akartA ne avedak chhe, tene bhUlIne paranA kartRutvanI
ne bhokatRutvanI buddhithI jIv sansAramAn dukhI thaI rahyo chhe; tethI ahIn AchAryadev
AtmAno parathI bhinna akartA–abhoktA gnAnamAtra svabhAv batAve chhe :–
दिठ्ठी संयपि णाणं अकारयं तह अवेदयं चेव ।
जाणदि य बंधमोक्खं कम्मुदयं णिज्जरं चेव ।। ३२०।।
jem Ankh agnine karatI nathI ke tenI uShNatAne vedatI nathI; jo Ankh
agnine kare ke bhogave to to Ankh baLI jAy. –paN Ankh to dekhanArI ja chhe;
sandhukaraN karanArane Ankh dekhe chhe ne agnithI uShNa thayel lokhanDanA goLAne paN Ankh
dekhe ja chhe, paN tene Ankh karatI ke bhogavatI nathI, Ankh to dekhanAr ja rahe chhe, tem
gnAn ane darshan jenI Ankh chhe evo AtmA paN bAhyapadArthone ke karmanA bandh–mokShane
karato nathI ne bhogavato nathI, teno draShTA–gnAtA ja rahe chhe. –AtmAno draShTA–gnAtA
svabhAv anubhavamAn levo te dharma chhe.

PDF/HTML Page 23 of 45
single page version

background image
20 : Atmadharma : chaitra 2494
bhAI! tun to gnAnasvarUp chho. tArun chaitanyanetra jagatanun sAkShI chhe, paN potAthI bAhya
evA rAgAdine ke jaDanI kriyAne te karanAr nathI. shuddha gnAnamAn paranun kartA–bhoktApaNun samAtun
nathI. gnAnamAn rAgAdinun kartApaNun mAnavun te to Ankh pAse patharA upaDAvavA jevun chhe.
gnAnabhAvanI mUrti AtmA chhe, te gnAnarUpe pariNamelA gnAnI rAgAdinA kartA–bhoktApaNe
pariNamatA nathI. gnAnanA pariNamanamAn rAganun pariNaman nathI. shuddhapariNatimAn ashuddha
pariNatinun kartRutva kem hoy ? shuddhapariNatirUpe pariNamelo jIv paN rAgAdi ashuddhatAno
kartA–bhoktA nathI. tenun upAdAn shuddhapaNe pariNamI rahyun chhe. shuddha upAdAnarUpe pariNamato te
jIv shuddhabhAvano ja kartA–bhoktA chhe, te ashuddhatAno kartA–bhoktA nathI. AvI shuddhatArUpe
pariNamelo AtmA te shuddhaAtmA chhe.
are jIv! tArI chaitanyajAt kevI chhe? tArI chaitanyaAnkh kevI chhe. tenI A vAt chhe.
jagatanun prakAshak paN jagatathI judun evun gnAnanetra te tArun svarUp chhe. AvA gnAnasvarUpanI
shraddhA ne anubhav karavo te karavAnun chhe. parabhAvanun kartRutva–bhoktRutva gnAnane sompavun te to
bojo chhe. koI Ankh pAse retI upaDAvavA mAnge to te Ankhano nAsh karavA jevun chhe; tem
jaDanun ne puNya–pApanun kArya gnAn pAse karAvavA mAge chhe tene gnAnanI shraddhA ja nathI. dharmI to
vikAr vagaranA gnAnamAtrabhAve potAne anubhave chhe. shuddhadraShTinI jem shuddhagnAn (kShAyikagnAn)
paN rAgAdinun akartA–abhoktA chhe. kShAyikagnAn kahetAn teramA guNasthAnanI ja vAt na
samajavI; chothA guNasthAnathI paN je shuddha gnAnapariNaman thayun chhe te paN kShAyikagnAnanI jem
ja rAgAdinun akartA ne abhoktA chhe. gnAnano svabhAv ja rAgAdino akartA–abhoktA chhe.
aho! mithyAtva chhUTatAn jIv siddhasadrash chhe. jem kevaLagnAn thatAn rAgAdinun kartA–bhoktApaNun
jarApaN rahetun nathI tem ahIn paN gnAnano evo ja svabhAv chhe–em dharmIjIv jANe chhe.
aho! jem kevaLagnAnamAn rAganun ke paranun kartA–bhoktApaNun nathI, tem gnAnanA koI
anshamAn paranun ke rAganun kartA–bhoktApaNun nathI. AtmA AvA gnAnasvabhAvathI bharapUr chhe.
gnAnamAn evun koI baL nathI ke parane karI dye. kevaLagnAn thatAn gnAnanun jor ghaNun vadhI gayun tethI
gnAn paramAn kAI kare–em banatun nathI. bhAI, tArun gnAn to potAnA Anandane bhogavanArun
chhe, e sivAy parane to te karatun–bhogavatun nathI. gnAnanI anantI tAkAt pragaTI–paN te
tAkAt shun kare? potAnA pUrA Anandane te vede, paN paramAn kAI kare nahi. bhAI! anant
vIryasahit evun je kShAyikagnAn temAn paN parane karavA–bhogavavAnI tAkAt nathI to tArAmAn
e vAt kyAthi lAvyo? tane kShAyikagnAnanI khabar nathI eTale tArA gnAnasvabhAvanIye tane
khabar nathI.
AvA gnAnasvabhAvane oLakhIne je shuddha gnAnapariNatirUpe pariNamyo te jIv shun kare
chhe? –ke bandhamokShane temaj uday–nirjarAne jANe ja chhe. karmanI bandh–mokSha ke

PDF/HTML Page 24 of 45
single page version

background image
chaitra 2494 : Atmadharma : 21
uday–nirjarArUp avasthAne gnAn jANe ja chhe. jem kevaLagnAn sAtA vagerenA paramANu Ave ke
jAy tene mAtra jANe ja chhe, tem sarvagnasvabhAvanI draShTivALo dharmIjIv paN karmanA bandh–mokShane
ke uday–nirjarAne jANe ja chhe. rAgAdine paN te jANe ja chhe, paN tenun gnAn te ashuddhatA sAthe
bhaLI jatun nathI, judun ja rahe chhe.
dravyasvabhAvamAn to paranun kartA–bhoktApaNun nathI, ane te svabhAvanI draShTirUp je
nirmaLapariNati thaI temAn paN paranun kartA–bhoktApaNun nathI. men rAg karIne puNyakarma bAndhyA,
ne te puNyanA phaLane hun bhogavun chhun–em dharmI mAnatA nathI, hun to gnAn ja chhun–em dharmI
potAne gnAnarUpe ja anubhave chhe.
vaLI koI ashubhakarmano uday AvI paDe (–jemake shreNikane narakamAn pApakarmano uday
chhe–) tyAn paN dharmIjIv te ashubhakarmanA phaLarUpe potAne nathI anubhavatA, te to tenAthI
bhinna gnAnapaNe ja potAne anubhave chhe, potAnA Atmik Anandane ja anubhave chhe. je
shubhAshubh chhe tenA vedanane potAnA gnAnathI bhinna jANe chhe. jem sUrya jagatanA anek
shubhAshubh padArthone rAg–dveSh vagar prakAshe ja chhe, paN tene karato ke bhogavato nathI, evo ja
eno prakAshakasvabhAv chhe; tem gnAnasUrya AtmA paN potAnA chaitanyakiraNo vaDe
shubhAshubhakarmanA udayane ke nirjarAne, bandhane ke mokShane jANe ja chhe, paN tene karavA–
bhogavavAno teno svabhAv nathI. gnAn to gnAnapaNe ja rahe chhe. gnAnanun gnAnapaNun potAthI ja
chhe. karmanI je avasthA thAy tene te jANe chhe. Avo gnAnasvabhAvI AtmA chhe–tene jANIne te
gnAnasvabhAvanI bhAvanA karavI evo upadesh chhe.
gnAnasvabhAvI AtmA te jIvatattva chhe.
bandh–mokSha ke uday–nirjarArUp pudgalakarma te ajIvatattva chhe. e bannenI bhinnatA
chhe. aho, AvI bhinnatAnun bhAn karIne je gnAnasvabhAvamAn UtaryA te atIndriy
Anandanun mahA sukh mANe chhe (mAnhI paDyA te mahA sukh mANe.)
[phAgaN sud 11]
samyagdarshananA viShayarUp shuddha AtmA kevo chhe? tenun A varNan chhe. te AtmA karmanA
bandh–mokShano ke uday–nirjarAno kartA–bhoktA nathI.
“द्रव्यात्मलाभ” te pAriNAmikabhAvanun lakShaN kahyun chhe; eTale dravyanun nijasvarUpe
astitva te dravya–AtmalAbh chhe; pAriNAmikabhAve dravya sadA nijasvarUpe ekarUp
astitvavALun chhe, dhruvadraShTithI jotAn vastu dhruv chhe, te dhruvadraShTimAn pariNaman dekhAtun nathI;
pariNaman te paryAyanayano viShay chhe.

PDF/HTML Page 25 of 45
single page version

background image
22 : Atmadharma : chaitra 2494
dravya–paryAy bannene bhAvashrutagnAnapramAN jANe chhe. svasamvedanarUp bhAvashrutagnAnamAn
dravya–paryAy jem chhe tem jaNAy chhe. dravyArthik ane paryAyArthik e banne te bhAvashrutanA ansho
chhe– avayavo chhe–nay chhe.
dhruvabhAv chhe te paryAyane karato nathI; paryAyano kartA paryAyadharma chhe. shuddha–dravyArthikanay
kevo chhe? ke sarvavishuddha evA param pAriNAmik paramabhAvano grAhak chhe, shuddha upAdAnabhUt chhe.
rAgAdinun kartRutva–bhoktRutva shuddha dravyArthikanayathI jIvamAn nathI. nirmaLaparyAy ke malinaparyAy te
dravyArthikanayamAn na Ave. dravyArthikanayamAn to ekalun dravya ja Ave; e apekShAe
dravyArthikanayamAn to jIvane pariNAmathI shUnya kahevAy chhe. shuddhaparyAy te vakhate chhe kharI paN
dravyadraShTimAn te AvatI nathI.
mokShamArga ke mokSha te nirmaLapariNAm chhe, te dravyarUp nathI. dravyane dekhanArI draShTimAn
paryAy na Ave. paryAy te paryAyArthikanayano viShay chhe. AvA dravya–paryAyarUp vastu chhe–em
AgaL kaheshe. paraspar sApekSha evun dravyaparyAyadvay te AtmapadArtha chhe.
bandh ne mokShanAn kAraN te banne paryAy chhe; dravyarUp evo pAriNAmik paramabhAv to
bandh–mokShanun kAraN nathI. pAriNAmikabhAv pote sarvathA paryAyarUp thaI jAy to to paryAyanI
sAthe te paN nAsh pAmI jAy.
gnAnIno anAdar, dev–gurunI nindA vagere kAraNothI tIvra darshanamoh bandhAy chhe. AvA
je bandhakAraNo te shuddhajIvamAn nathI. AvA shuddhajIvane samyagdraShTi dekhe chhe. tethI ahIn kahyun ke
‘sarvavishuddha pAriNAmik paramabhAvagrAhak shuddhaupAdAnabhUt shuddhadravyArthikanaye jIv kartRutva–
bhoktRutvathI tathA bandh–mokShanAn kAraN ne pariNAmathI shUnya chhe.
ATh karma ke tenA bandhananA kAraNarUp ashuddha pariNAmo te shuddha dravyadraShTithI jIvamAn
nathI. ane svasanmukh thaIne samyagdarshanAdi mokShakAraNarUpe pariName chhe te paryAy paN
shuddhadravyadraShTimAn AvatI nathI, te to paryAyadraShTino viShay chhe. banne nayonA viShay bhinnabhinna
chhe. paraspar sApekSha AvA dravya–paryAyanun joDakun te Atmavastu chhe.
mokShanun kAraN ke mokSha, bandhanun kAraN ke bandh, e badhI avasthAo vakhate dhruvadravya to
ekarUp evun ne evun chhe; paryAy anitya chhe, dravya–nitya chhe, –e bannenI sApekShatAvaDe vastu
siddha thAy chhe, eTale ke be nayono virodh raheto nathI.
juo, A Atmavastune jANavAnI rIt.
AtmAnA pAnch bhAvo batAvIne temAn kyA bhAvo bandh–mokShanA kAraNarUp chhe e vAt
pachhI samajAvashe. ek kShaNik anshamAn bandhan hatun ne TaL‌yun tethI Akho puruSh to te bandh ke
mokSha jeTalo nathI–e vAt dravyasangrahamAn paN batAvI chhe.

PDF/HTML Page 26 of 45
single page version

background image
chaitra 2494 : Atmadharma : 23
ahIn dravyadraShthiI je shuddhadravya chhe tene dekhavun–jANavun–anubhavavun te mokShamArga chhe.
shuddhadravyadraShTimAn bandh–mokShaparyAy na Ave; A apekShAe shuddhadravyArthikanaye jIvane pariNAmathI
shUnya kahyo. paN jIv sarvathA pariNAmathI shUnya nathI. dravya ne paryAy kathanchit bhinna chhe, sarvathA
bhinna nathI.
dravya shun, paryAy shun, dhyAn shun, dhyey shun tene jANyA vagar keTalAk kahe chhe ke shUnyanun
dhyAn karavun. paN bhAI! konun dhyAn karIsh? sarvathA shUnyanun dhyAn hoI na shake. satnun dhyAn
hoy. sat kevun chhe tenI oLakhAN vagar dhyAn na hoy.
jayasenAchAryarachit A TIkAnun nAm “tAtparyavRutti’ chhe; temAn shAstranun tAtparya shun?
gnAnanun tAtparya shun? te batAve chhe. AtmAno sArabhUt svabhAv shun–ke jene lakShamAn letAn
samyagdarshan–gnAn–Anand thAy. evA tAtparyabhUt sArarUp AtmasvarUpanun A varNan chhe.
kadAch jhINun paDe topaN, A AtmAnA hit mATenI prayojanabhUt vAt chhe–em lakShamAn
mahimA lAvI prayatna karavo, to jarUr samajAy tevun chhe. jIvamAn to kevaLagnAn levAnI tAkAt
chhe, to potAnI vAt ene na samajAy e kem bane? paN te mATe antaramAn UnDI laganI ne
AtmAnI darakAr joIe.
AtmAno kAyam Takato svabhAv shun ne tenI nirmaL paryAy shun? vikAr shun ne par shun?
–e badhA prakArone jem chhe tem oLakhIne, temAnthI potAnA hitanun kAraN koN chhe–eTale ke
mokShanun kAraN koN chhe? tenI A vAt chhe. AtmAne samajavA mATe ne anubhavamAn levA mATe
tenI khumArI chaDavI joIe. jem bandhANIne aphIN vagerenI khumArI chaDe chhe tem AtmAnA
hit mATe tenA anubhavanI evI khumArI chaDe ke duniyAno ras UDI jAy.–
lAgI lagan hamArI jinarAj lAgI lagan hamArI;
kAhuke kahe kabahun na chhUTe lokalAj sab DArI;
jaise amalI amal karat same lAg rahI khumArI...
lAgI lagan hamArI...
bhagavAn AtmAnI jene laganI lAgI tene tenI khumArI Utare nahi, duniyA shun
kaheshe te jovA te rokAy nahi. potAnA Anandakand svabhAvamAn draShTi karatAn je samyagdarshanAdi
nirmaLaparyAy janmI te have pAchhI phare nahi. ...te to kevaLagnAn lIdhe ja chhUTako.
juo bhAI, lokone paradeshanI vidyAnA bhaNatarano mahimA Ave chhe, paN e to
nAstik chhe. AtmAnA hitanI sAchI adhyAtmavidyA ApaNA bhAratadeshamAn ja chhe, eno ja
sAcho mahimA chhe. AtmAnI AvI vAt kAne paDavI paN bahu monghI chhe.

PDF/HTML Page 27 of 45
single page version

background image
24 : Atmadharma : chaitra 2494
monghI chhe paN madhurI mIThI amRut jevI vAt chhe. –‘amRut jharyA re prabhu! panchamakALamAn.’
–A samajatAn AtmAmAn atIndriy AnandanAn amRut jhare chhe.
AtmAne shuddhadravyArthikanayathI jotAn te param pAriNAmikabhAvarUp dekhAy chhe. nay te
bhAvashrutagnAnano ansh chhe. te nay upayogAtmak chhe, eTale shun? ke shuddhadravyane lakShamAn laIne
teene dhyey karanAr shuddhanayano upayog te shuddhadravya taraph DhaLelo chhe, ane te paryAy chhe.
trikALadravyano nirNay trikAL vaDe na thAy, trikALano nirNay vartamAn vaDe thAy chhe.
anant guNo sahaj pAriNAmikabhAve jemAn varte chhe evA shuddha jIvane jonArI paryAy
te shuddhanay chhe. pragaTelA bhAvashrutagnAnano je upayog varte chhe te nay chhe. dhruv vastunun lakSha to
palaTatun gnAn kare chhe, kaI dhruv pote dhruvanun lakSha nathI karatun; andaranA shuddhanayanA daravAjAmAn
pesIne mokShano anubhav karavAnI A vAt chhe.
shuddhadravya trikAL dhruv sat chhe; paN ‘chhe’ tenI hayAtIno nirNay koNe karyo? dhruv to
kAryarUp nathI, kAyarUp to paryAy chhe, ne te paryAy upashamAdi bhAvarUp chhe. dhruvasvabhAv te
pAriNAmik paramabhAv chhe. dravyAtmalAbharUp je pAriNAmikabhAv chhe teno koI hetu nathI. –
AvA dravya taraphano je gnAnano vepAr eTale ke antarmukh upayog te shuddha dravyArthik nay chhe.
‘nay’ e bhAvashrutagnAnano vepAr chhe.
kartApaNun–bhoktApaNun te paryAyanun kArya chhe, dravyadraShTimAn te kartApaNun–bhoktApaNun nathI,
AtmAmAn paranun to kartA–bhoktApaNun nathI, rAganuny kartA–bhoktApaNun AtmAnA svabhAvamAn
nathI, ne nirmaLapariNAmanun je kartA–bhoktApaNun paryAyamAn chhe te paN shuddha dravyArthikanayanI
draShTimAn Avatun nathI. kemake banne nayanA be viShayo chhe. te paraspar sApekSha chhe. shuddhadravyane
dekhanAr nay te to nirmaLaparyAy chhe. temAn Anandanun kartA–bhoktApaNun chhe. bandh ne bandhanun kAraN,
mokSha ne mokShanun kAraN–e badhun paryAyamAn chhe, dravyamAn nathI, e apekShAe jIvane tenAthI shUnya
kahyo chhe. jIvamAn bandhapaNun ke mokShapaNun e trikALI nathI paN kShaNik paryAyarUp chhe.
shuddhanun lakSha karanAr nirmaL pariNAm chhe te kAI shUnya nathI, te to vItarAgI shAntinI
astirUp chhe, teno kAI anubhavamAn abhAv nathI thato. vikalpano abhAv chhe, khedano
abhAv chhe, paN nirmaLaparyAy chhe temAn Anandano abhAv nathI. trikALanun lakSha karanAr
vartamAn paryAy chhe, teno anubhav chhe. anubhavanI paryAy chhe te trikALI shuddhasvabhAv taraph
DhaLI chhe; shudra dravyanA lakShe te pariNAm thayA chhe, te pariNAm shuddha dravyanI draShTimAn nathI, e
apekShAe shuddhajIvane bandh–mokShanA pariNAmathI shUnya kahyo; ane AvA shuddhasvabhAvanA lakShe je
nirmaLaparyAy pragaTI temAn vikalpanI–khedanI shUnyatA chhe. shuddhanayavaDe AvA shuddhajIvano
anubhav te mokShamArga chhe.
* * *

PDF/HTML Page 28 of 45
single page version

background image
chaitra 2494 : Atmadharma : 25
pAnch bhAv sambandhI visheSh khulAso
aupashamik kShAyik kShAyopashamik audayik ane pAriNAmik–e pAnch bhAvo jIvanA
chhe, temAnthI kayo bhAv mokShanun kAraN chhe te vichAravAmAn Ave chhe :–
Atmadravya kevun chhe, tenI bhUladashA kevI chhe ne bhUl TaLatAn AnandadashA thAy te kevI chhe?
e badhun pAnch bhAvomAn AvI jAy chhe.
pAnch bhAvamAn ahIn pahelo upashamabhAv lIdho chhe. anAdinA agnAnI jIvane sauthI
pahelI dharmadashA ne apUrva shAnti upashamabhAv vaDe sharU thAy chhe. mithyAtvarUpI jherI sarpa
upashamabhAvarUpI amRut vaDe shAnt thAy chhe. mokShanA panthe jatA jIvane sauthI pahelAn
upashamasamyakatva thAy chhe. chaitanyane pahelavahelo pakaDIne tenI anubhUti karatAn mithyAtvano
upasham thaI jAy chhe. A upashamabhAvamAn udayano abhAv chhe; ne A upashamabhAv te
paryAyarUp chhe, mokShanA kAraNarUp chhe. upashamabhAvamAn chaitanyanI shAnti chhe. ‘upashamaras varase re
prabhu tArA nayanamAn.....’ chaitanyanA upashamarasano anubhav sauthI pahelAn upashamabhAv vaDe
thAy chhe.
mokShamArgamAn kShAyopashamikabhAv paN chhe. ahIn anAdithI agnAnadashAmAn paN
gnAnAdino je kShayopashamabhAv chhe te na levo; paN upashamabhAvapUrvak samyagdarshan–gnAn–
chAritrAdimAn kShayopashamabhAvarUp je paryAy thAy chhe te mokShamArgarUp chhe. mokShamArgI jIvane
AvA kShAyopashamikabhAvarUp nirmaLaparyAy paN AvyA vinA rahetI nathI. A bhAv paN
paryAyarUp chhe.
kShAyikabhAv te sarvathA karmanA kShayarUp sampUrNa shuddhadashA chhe. te paN dravyarUp nathI paN
nirmaL paryAyarUp chhe. A bhAv mokShanA kAraNarUp tem ja mokSharUp chhe.
audayikabhAv te karmanA uday sahit evA malin pariNAm chhe. rAg–dveSh–
mithyAtvAdibhAvo te audayik chhe.
pAnchamo bhAv shuddhapAriNAmikabhAv chhe te dravyarUp chhe ne chAr bhAvo paryAyarUp chhe.
Am paraspar sApekSha evA dravya–paryAyadvay te AtmapadArtha chhe. paryAyane dravyanI
apekShA chhe, ne dravyane paryAyanI apekShA chhe. Am paraspar sApekSha dravya–paryAy bannerUp
Atmavastu chhe.
pahelAn dravyadraShTimAn jIvane pariNAmathI shUnya kahyo ne ahIn paryAyasApekSha kahyo. –evun
ja vastusvarUp chhe. dravya–paryAy banne vagar jIvavastu siddha thAy nahi. dravya ane paryAyanI
joDI te AtmapadArtha chhe. dravyarUp jIv, paryAyarUp jIv–e banne ekarUp thaIne jIvavastu chhe.

PDF/HTML Page 29 of 45
single page version

background image
26 : Atmadharma : chaitra 2494
rAgAdine anAtmA kahyo chhe. shuddhajIvamAn rAgAdi nathI, ne shuddhajIvane viShay karanAr
nirmaLaparyAyamAn paN rAgAdi nathI. AvI paryAy te mokShamArga chhe; ne vastu pAriNAmikabhAve
trikAL chhe.
mokShamArgamAn upashamik, kShAyik ke kShAyopashamikabhAv Ave, pAriNAmikabhAv ke
audayikabhAv te mokShamArgarUp nathI. audiyikabhAv te bandharUp chhe. pAriNAmikabhAv bandh–
mokShanI apekShA vagarano trikAL ekarUp chhe. pAnch bhAvonun Avun svarUp oLakhe to
trikALashuddhabhAvane AdhAre aupashamikAdi bhAvarUp mokShamArga pragaT thAy chhe. A rIte dravya–
paryAyanA joDakArUp Atmavastu chhe.
jIvanA pAnch bhAvonI vAt chAle chhe.–
tyAn pratham to jIvatva, bhavyatva ane abhavyatva em traN prakAranA
pAriNAmikabhAvo chhe; temAn shuddhajIvatvashaktilakShaNarUp pAriNAmikapaNun te to
shuddhadravyArthikanayAshrit hovAthI nirAvaraN ane ‘shuddhapAriNAmikabhAv’ evI sangnAvALun
jANavun; te to bandh–mokShapariNatithI rahit chhe.
–AvA svabhAvane anusaratAn shuddhatA thAy chhe, te mokShamArga chhe. paN mokShamArga te
shuddhadravyArthikanayano viShay nathI. shuddhapAriNAmikabhAv te sahajabhAv chhe; te koI karmathI bandhAy
nahi, ne tene chhUTavApaNun paN na hoy. bandhan ane chhUTavun te banne paryAyamAn chhe.
shuddha chaitanyaprANarUp jIvatva te shuddhajIvatva chhe.
ashuddha dash prANothI jIvavArUp jIvatva te ashuddhajIvatva chhe, temaj bhavyatva tathA
abhavyatva e banne paN paryAyArthikanayAshrit chhe,–A traNe prakArone ‘ashuddha
pAriNAmikabhAv’nI sangnA chhe. shuddhanayanA viShayamAn te AvatA nathI. siddhone teno abhAv
chhe, ne shuddhanayathI sarve jIvone teno abhAv chhe. –eTale shuddhajIvano svabhAv na hovAthI tene
ashuddha kahyA chhe.
jaDarUp prANathI to AtmA trikAL judo chhe; ne andar jIvanI paryAyamAn dash prAN
dhAraN karavArUp je yogyatA–te paN jIvanun shuddha jIvan nathI. ekarUp sahaj jIvatvasvabhAv te
shuddhapAriNAmikabhAv chhe. mokSha thavAnI yogyatA athavA mokSha thavAnI ayogyatA–e banne
bhAvo paryAyarUp chhe; ne paryAyarUp hovAthI tene ‘ashuddhapAriNAmik’ kahyA chhe. shuddhadravyarUpe
evo je paramasvabhAv te shuddhanayano viShay chhe ne tene shuddhapAriNAmikabhAv kahyo chhe. –AvA
lakShaNavALA nijaparamAtmadravyanA samyakshraddhA–gnAn–anusaraN te mokShamArga chhe, te
aupashamikAdi traN bhAvarUp chhe.

PDF/HTML Page 30 of 45
single page version

background image
chaitra 2494 : Atmadharma : 27
jIvane nathI kaI jIvasthAno; mArgaNAsthAno paN shuddha jIvane nathI. gati, Indriy vagere
14 mArgaNAvaDe jIvane oLakhAvavo te vyavahArajIv chhe; paramArthabhUt shuddhajIvasvabhAv
mArgaNAthI pAr chhe.
shuddhanayathI jotAn badhAy jIvo ashuddhaprANothI rahit chhe; ne siddhabhagavantone to
paryAyamAn paN ashuddhabhAvo rahyA nathI. sansArI jIvone paryAyamAn ashuddhabhAvo chhe paN
shuddhadravyanI draShTithI jotAn tenAmAn ashuddhabhAvono abhAv chhe. badhAy jIvo paramapAriNAmik
shuddhabhAvarUp chhe.
traN prakAranA je ashuddha pAriNAmikabhAv kahyA, temAn bhavyatvapAriNAmikabhAvane to
yathAsambhav samyakatvAdi jIvaguNonun ghAtak deshaghAtI ane sarvaghAtIkarma paryAyArthikanaye DhAnke chhe
em jANavun. samyakatvAdirUp mokShamArga pragaTe tyAre bhavyatvashakti vyakta thaI kahevAy chhe.
mokShadashA thaI gayA pachhI mokShanI yogyatArUp vyavahAr raheto nathI.
anant chaitanyashaktithI bharelo AtmA chamatkArik vastu chhe–alaukik dharmo AtmAmAn
chhe, paN jIvone tenI khabar nathI. shrImad rAjachandrajI kahe chhe ke–chaitanyano gupta chamatkAr
sRuShTinA lakShamAn nathI. bhAI! tArI paramashakti santo tane oLakhAve chhe.
param pAriNAmikabhAvarUp je paramAtmasvabhAv tenI sanmukh pariNamatAn je shuddhabhAv
pragaTe chhe tene ‘shuddhAtmAbhimukh pariNAm’ athavA shuddhopayog kahevAy chhe; tene mokShamArga
kahevAy chhe; te pariNAm aupashamik–kShAyopashamik ke kShAyikabhAvarUp chhe.
pAnch bhAvamAn pAriNAmikabhAvane to bandh–mokSha rahit kahyo, bandh–mokShanI kriyA temAn
na hovAthI tene niShkriy paN kahevAy.
bAkInA chAr bhAvo paryAyarUp chhe; aupashamikAdi bhAvo mokShanA kAraNarUp chhe;
audayikabhAv te bandhanA kAraNarUp chhe. Am pAnch bhAvone jANIne shuddhapAriNAmik–bhAvanI
bhAvanA karavA jevI chhe. ‘bhAvanA’ te mokShamArga paryAy chhe.
dhyAn kaho, paramAtmatattvanI bhAvanA kaho, rAg vagarano bhAv kaho, shuddha upAdAn
kaho, jANavArUp bhAv kaho, aupashamik–kShAyopashamik–kShAyikabhAv kaho, shuddhAtma–abhimukh
pariNAm kaho, shuddhopayog kaho, dharma kaho, ratnatray kaho–e badhAn mokShamArganAn nAmo chhe.
AmAn kyAy rAg nathI Avato; parAshray nathI Avato. svAdhIn thaIne svasanmukhapaNe
nijanidhAnane pragaT kare evo AtmA chhe.
nijAdhIn nidhAnathI bharelo AtmA, tene draShTimAn letAn nidhAn khUle chhe...ne
mokShamArga pragaTe chhe.
mokShamArga chhe te shuddhAtmAnI abhimukh pariNAm chhe, ne shubhAshubharAgathI te vimukh chhe.
je shubharAg chhe te nijAtmasanmukh pariNAm nathI paN vimukh chhe. hajI to

PDF/HTML Page 31 of 45
single page version

background image
28 : Atmadharma : chaitra 2494
AtmAthI vimukh evA rAgane je mokShamArga mAne te parasanmukhatA chhoDIne svasanmukh kayAre
thAy? ne tene mokShamArga kayAnthI pragaTe?
ahIn to kahe chhe ke je mokShamArga chhe te paryAyarUp chhe, bhAvanArUp chhe. te paryAy,
shuddhapAriNAmikabhAvalakShaN shuddhAtmadravyathI kathanchit bhinna chhe. sarvathA bhinna nathI kahyun paN
kathanchit bhinna kahyun chhe, kemake te paryAyarUpe AtmAnun pariNaman chhe. paN te bhAvanArUp
hovAthI, eTale ke paryAyarUp hovAthI, paryAyArthikanayano viShay chhe, dravyArthikanayano viShay te
nathI. A apekShAe shuddhAtmadravyathI te pariNAmane ‘kathanchit’ bhinna kahyA chhe. dravya ane
paryAyane ekabIjA sAthe kAI sambandh nathI–em nathI, dravya ane paryAyane ekabIjA sAthe
sambandh chhe, paN paryAy jeTalun ja dravya nathI; jo paryAy jeTalun ja dravya hoy to paryAyano nAsh
thatAn dravyanoy nAsh thaI jAy. vastu dravya–paryAy banne rUp chhe. temAn dhruvadravya te
dravyArthikanayano viShay chhe ne paryAy te paryAyArthikanayano viShay chhe.
vastu dravya–paryAyasvarUp chhe; tenA svIkAr vagar sAcho tattvanirNay ke samyagdarshan
thAy nahi, temaj dhruvashaktimAn sukh na hoy to sukhanun pariNaman kyAthi thAy? Am
utpAd–vyay ne dhruv, athavA dravya–paryAy te–rUp vastu chhe.
dhruv vagar ekalA utpAd–vyay na hoI shake; ne utpAd–vyay vagar ekalun dhruv kArya
karI shake nahi. dhurav to pAriNAmikabhAve trikAL svabhAv chhe; ne paryAyamAn chAr bhAvo sambhave
chhe; temAnthI aupashamikAdi traN bhAvo mokShanun kAraN chhe. svashaktinI pratItarUpe pariNamatAn
upashamasamyakatvAdi pragaTe chhe, te paryAyamAn kALalabdhi, puruShArtha vagere AvI jAy chhe.
paryAy pote ekAgra thaIne potAnA paramAnandasvarUpane bheTe chhe; tene AgamabhAShAthI
aupashamik–kShAyopashamik–kShAyikabhAv kahevAy chhe : adhyAtmashailithI tene dhyAn kaho,
shuddhAtmasanmukh pariNAm kaho ke shuddhopayog vagere anek nAmothI kahevAy chhe. aupashamikAdi
traNe bhAvo shuddhAtmAnI abhimukh chhe. ekalA par sanmukh agnAnInA kShayopashamabhAvanI vAt
ahIn mokShamArgamAn nathI. mokShamArgaavasthAnA 6p jeTalA nAm to dravyasangrahamAn kahyA chhe;
bIjA paN anek nAmothI te oLakhAy chhe.
je paryAyadvArA vastumAn upayoganun joDAN thAy chhe te upashamAdi traN bhAvarUp chhe, ne
te mokShamArga chhe.
have A je mokShamArgarUp paryAy chhe te shuddhAtmadravyathI sarvathA judI nathI, paN kathanchit
bhinna chhe. kemake shuddhapAriNAmikabhAvarUp dravya to avinAshI chhe ne paryAy to vinAshIk chhe;
jo te banne sarvathA ek hoy to paryAyano nAsh thatAn dravyano paN nAsh thaI jAy. ansh te ja
Akho anshI nathI. ek paryAy te Akhun dravya nathI, te apekShAe dravya–paryAyane kathanchit
bhinna kahyA.

PDF/HTML Page 32 of 45
single page version

background image
chaitra 2494 : Atmadharma : 29
jo avasthAne na mAne to, samajavAnun ke mokShamArga pragaT karavAnun rahetun nathI. paryAy
AtmAmAn sarvathA chhe ja nahi–em nathI, dravya–paryAyarUp Atmavastu chhe, AvA AtmAne
oLakhe to sAcho nirNay kahevAy.
aupashamikAdi bhAvo chhe te bhAvanArUp chhe–paryAyarUp chhe; ane
paramapAriNAmikabhAvarUp dravya te bhAvanArUp nathI, paryAyarUp nathI. A je ‘bhAvanA’ kahI te
traN nirmaLabhAvarUp chhe, te mokShamArgarUp chhe; temAn vikalpa nathI, rAg nathI. shuddhasvabhAvamA
jeTalI ekAgratA teTalI ‘bhAvanA’ chhe. A bhAvanA–paryAy palaTIne pUrNa shuddha mokShadashA pragaTe
chhe, paN shuddhadravya pAriNAmikabhAve chhe te kadI nAsh thatun nathI, te avinAshI ekarUp chhe. te
dravya pote mokShanA kAraNarUp ke mokSharUp thatun nathI, mokSha ane mokShanun kAraN e banne to
paryAyamAn chhe. dravyasvabhAv chhe te to shaktipaNe mokShasvarUp ja chhe; tenI sanmukhatA vaDe
paryAyamAn vyaktirUp mokSha thAy chhe, tenI A vAt chhe. vyaktirUp mokSha te sampUrNakShAyikabhAv
chhe, ne shuddhAtmasanmukh evA aupashamikAdi traN bhAvo mokShanA kAraNarUp chhe.
gnAnInA antaranA ghar UnDA chhe. vastunun svarUp ja evun UnDun gahan chhe ke bahAranI
sthULatA vaDe te pakaDAy tevun nathI, shubh vikalpo vaDe paN pakaDAy tevun nathI. anrtamukh
shuddhaupayogavaDe pakaDAy tevun chhe.
dhyeyarUp je shuddhaAtmA, tenun dhyAn karanAr paryAy chhe; te paryAy apUrva chhe, paN te
kAyam TakatI nathI, badalatI chhe. palaTavAno svabhAv anAdi–anant chhe, paN agnAnane lIdhe
anAdithI vikArIpaNe palaTI rahyo chhe; paramAtma svarUpanun dhyAn karatAn apUrva nirmaLadashApaNe
palaTe chhe. “AtmA dravye nitya chhe, paryAye palaTAy.” dhruv TakIne kShaNekShaNe paryAy badalAy evo
vastusvabhAv chhe. paryAyanI mIT dhuravasvabhAv chidAnandabhagavAn upar chhe. jeNe dhyAn karavun chhe
teNe konun dhyAn karavun te vAt chhe.
je sat hoy tenun dhyAn thAy. satvastu shun tenI oLakhAN vagar dhyAn karavA mAnge
to to tenun shUnya jevun thaI jashe.
bhAvanArUp bhAvashrutagnAn paryAy chhe te antarmukh thatAn temAn vastu yathArtha pariNamI
jAy chhe, temAn apUrva Anand ne apUrva shAnti chhe. Anun nAm dhyAn chhe ne A mokShamArga chhe.
mokShamArga eTale ke mokShanun kAraN pAnchamAnthI kayA bhAv chhe–te ahIn batAvyun chhe. kayo bhAv
mokShanun kAraN nakkI thayo te kahe chhe–
“shuddhapAriNAmikabhAvanI bhAvanArUp chhe aupashamikAdi traN bhAvo chhe te samasta
rAgAdi rahit shuddha upAdAnakAraNabhUt hovAthI mokShanAn kAraN chhe–em nakkI thayun.”

PDF/HTML Page 33 of 45
single page version

background image
30 : Atmadharma : chaitra 2494
‘bhAvanA’ te samyagdarshan–gnAn–chAritrarUp chhe; te rAg vagaranI chhe, vikalpa vagaranI
chhe, kemake rAg ane vikalpa to udayabhAv chhe, ne A shuddhAtmabhAvanA to aupashamikAdi
nirmaLabhAvarUp chhe. –te mokShamArga chhe. shubharAg to udayabhAv chhe, te mokShanun kAraN nathI, te to
bandhanun kAraN chhe. bhAvanAno vItarAgabhAv to amRutanun jharaNun chhe, ne rAg to jherabhAv chhe.
A upashamikAdibhAv chothA guNasthAnathI sharU thAy chhe. shuddhAtmAnI bhAvanArUp je mokShamArga
temAn rAganun jarAy Alamban nathI, te to paramAtmasvarUpane ja bhAve chhe. Avo bhAv te
mokShanun kAraN chhe. rAg mokShanun kAraN nathI, temaj pAriNAmikabhAv mokShanun kAraN nathI, kemake
kAraN–kAryabhAvarUp pariNaman pAriNAmikabhAvamAn nathI, eTale temAn kriyArUp pariNati nathI;
e to kAraN–kArya vagarano, bandh–mokSha vagarano sahaj ekarUp chhe. temAn paryAy ekAkAr thatAn
atIndriy Anandanun jharaNun vahe chhe.
ahIn mokShanAn kAraN–kArya banne paryAyamAn batAvavA chhe. abhedapaNe shuddhadravyane paN
mokShanun kAraN kahevAy chhe kemake temAn ekAkAr thaIne mokShaparyAy pragaTe chhe. paN
paryAyaapekShAe shuddhAtmAnI bhAvanArUp je aupashamikAdi traN bhAvo te mokShakAraN chhe.
pAriNAmikabhAv pote kAraN–kAryapaNA vagarano chhe, te apekShAe tene niShkriy kahe chhe. je
shuddhaparyAy pariNamI te sat chhe, teney ‘AtmA’ kahyo chhe.
bandhaparyAy vakhate, mokShamArga pragaT te vakhate ke mokShadashA pragaTe te vakhate, param
pAriNAmikabhAv to evo ne evo ekarUpe rahyo chhe, temAn ghaT–vadh thaI nathI. mati–shrutagnAn
vakhate ke kevaLagnAn vakhate gnAnaguN to pAriNAmikasvabhAve evaDo ne evaDo ja chhe. (em
Anand, shraddhA vagere sarvaguNomAn pAriNAmikabhAve ekarUpatA chhe.) paryAyadharma pariNamavAno
chhe, ne dhruvadharmathI jotAn vastu apariNAmI chhe. –AvI vastu chhe.
Atmatattva dehAdithI to bhinna chhe; rAgathI paN tenun svarUp bhinna chhe; ne ek
samayanI paryAy jeTalun paN Akhun tattva nathI. abhedapaNe mokShaparyAyanun kAraN AtmA ja chhe;
paryAy tarIke aupashamikAdi nirmaLaparyAy tenun kAraN chhe. dravya ane paryAy be vachche vAt chhe,
parachIj ke rAgAdi to mokShanun kAraN nathI. vyavahAramAn (bhedathI) juo to pUrvaparyAy kAraN,
ne abhedathI juo to te kALanun dravya ja kAraN chhe.
ahIn pAnch bhAvamAn pAriNAmikabhAvane kAraN–kArya vagarano niShkriy kahevo chhe; tene
avalambanArI paryAyarUp je paramAtmabhAvanA chhe te mokShamArga chhe, te bhAvanA aupashamikAdi
bhAvarUp chhe.
ekalA dhruvamAn kAraN–kArya na hoy;
ekalA kShaNikamAn kAraN–kArya na hoy.

PDF/HTML Page 34 of 45
single page version

background image
chaitra 2494 : Atmadharma : 31
dhruvadhAmane avalambIne pariNamatI paryAy te mokShakAraN chhe. mokShakAraN potAnI
paryAyamAn ja chhe.
shaktirUp mokSha eTale shuddhadravyasvabhAv to trikAL chhe; ne paryAyanI shuddhatA eTale
vyakitarUp mokSha–tenI A vAt chhe. te vyaktirUp mokShanun kAraN aupashamikAdi bhAv chhe, ane
shaktirUp mokSha te pAriNAmik bhAv chhe.
vastumAn be ansh chhe–ek dhruv ansh, bIjo utpAd–vyayarUp ansh; Am dravya ne paryAy
bannerUp svatantra vastu chhe. paryAyaansh chhe te trikAL nathI, te palaTato ansh chhe, ne dhruvaansh te
sthir Takato ansh chhe. TakanAr ne pharanAr, eTale dravya ne paryAy, evA svarUpe vastunun
astitva chhe.
AtmAmAn kriyA hoy?
hA; AtmAnI paryAyamAn mokShanI kriyA chhe, shuddhabhAvanArUp mokShakriyA te ja dharmanI
kriyA chhe, e sivAy bahAramAn dharmanI kriyA nathI. shuddhabhAvanArUp pariNati te ja dharmanI kriyA,
te ja mokShanun kAraN; temAn rAg na Ave. dhruv te sAmAnya, paryAy te visheSh, –em sAmAnya
visheSharUp vastune sAbit karI chhe.
A vAt ghaNIvAr pravachanamAn Ave chhe to kharI, ghaNI vAt sAthe gambhIrapaNe andar
badhun Avatun hoy chhe–paN sAmbhaLanAr tenI gambhIratAne pakaDI lye to khyAlamAn Ave. bAkI
em ne em kahI devAthI to shrotAne mAtra uparaTapake sAmbhaLIne dhAraNA thaI jAy ane
andaranI gambhIratAno khyAl na Ave. shrotA pote andar mahenat karIne gambhIratA pakaDe tyAre
kharun rahasya lakShamAn Ave.
dhruvasvabhAvamAn rAg ke bandhan nathI, eTale rAgathI ke bandhanathI chhUTavApaNun paN nathI;
e to sadA mukta ja chhe. ne avasthAmAn je bandhan chhe tene TALIne muktadashA vyakta karavI, tenun
kAraN aupashamikAdi bhAv chhe. paryAyanun kAraNakAryapaNun paryAyamAn chhe, dravyamAn nahi. –dravya ne
paryAy–banne chhe potAmAn, paN bannenA svarUpamAn kathanchit bhinnatA chhe.
dravya ne paryAy banne vastumAn chhe. bemAnthI ekane kADhI nAnkhe to vastu siddha nahi thAy.
kArya to paryAyavaDe thAy chhe; dhruvano svIkAr paN paryAyavaDe thAy chhe. paryAy kADhI nAnkho to
dhruvanI pratIt karI koNe? pratIt karanArI paryAy te mokShamArga chhe, dhruvamAn mokShamArga na Ave.
rAgAdibhAvo te bandhanA kAraNarUp kriyA chhe, ne shuddhaAtmAnI bhAvanA te mokShanA
kAraNarUp kriyA chhe; AmAn bandhanA kAraNarUp kriyA te audayik–

PDF/HTML Page 35 of 45
single page version

background image
32 : Atmadharma : chaitra 2494
bhAv chhe. ne mokShanA kAraNarUp kriyA te upashamAdibhAv chhe, pAriNAmikabhAv bandh–mokShanA
kAraNarUp kriyAthI rahit chhe, tethI niShkriy chhe.
Am hovAthI shuddha pAriNAmikabhAv dhyeyarUp chhe, dhyAnarUp nathI. dhyAn pote paryAy
chhe. te dhyeyamAn ekAgra thAy tenun nAm mokShamArga chhe. paramAtmatattvanI bhAvanArUp shuddhapariNati
te mokShakAraN chhe, te ja mokShanI kriyA chhe, te ja mokShamArga chhe; te dharma chhe; tene shuddhopayog kaho,
aupashamik vagere bhAv kaho;– bIjA anek nAmothI paN te oLakhAy chhe.
param pAriNAmikabhAv dhyeyarUp chhe, dhyAnarUp nathI.
aupashamikAdi 3 bhAv dhyAnarUp chhe, mokShakAraN chhe.
audayikabhAv te parabhAv chhe, te bandhakAraN chhe.
dhruvasvarUp upajatun–vinashatun nathI.
upajavun ne vinashavun–te paryAyamAn chhe.
e banne dharmo na hoy to dukh TaLIne sukh thAy nahi.
A rIte dhruvane na oLakhe tene dhruvanun lakSha karAve chhe, ne paryAyane na mAne tene paryAy
batAve chhe. be thaIne vastusvarUp chhe. bannene jANyA vagar sAchI ruchi thAy nahi ne mokShamArga
sadhAy nahi.
mokShanA kAraNarUp je bhAvanA chhe te ekadesh shuddhanayano viShay chhe; temAn nirvikAr
svasamvedanalakShaNarUp bhAvashrut chhe. AtmAnI ekadesh shuddhatArUp A bhAvanA chhe, te mokShamArga
chhe; ne pUrNa shuddhatA thatAn mokShadashA thAy chhe, tyAre ‘bhAvanA’ dashA rahetI nathI. vikalpamAn
rAganun vedan chhe, tenAthI rahit evun nirvikArasvasamvedan chhe. mokShanA kAraNarUp evI A
‘bhAvanA’ mAn shun bhAve chhe?–ke ‘je sakalanirAvaraN akhanD ek pratibhAsamay avinashvar
shuddhapAriNAmik paramabhAvalakShaN nijaparamAtmadravya te ja hun chhun’ –em gnAnI bhAvashrutavaDe
bhAve chhe; parantu ‘khanDagnAnarUp hun chhun’ em gnAnI bhAvato nathI. A prakAre shuddhAtmAnI bhAvanA
karavI te tAtparyavRuttinun tAtparya chhe.
A vyAkhyAn paraspar sApekSha evA Agam–adhyAtmanA, tem ja dravyArthik–
paryAyArthik banne nayanA abhiprAyanA avirodhapUrvak ja kahevAmAn Avyun hovAthI siddha chhe–em
vivekIoe jANavun.
(जयजिनेन्द्र)

PDF/HTML Page 36 of 45
single page version

background image
chaitra 2494 : Atmadharma : 33
: sampAdakIy :
tIrthankar bhagavAn...eTale mAtra bhAratanI ja nahi paN AkhA vishvanI mahAn
vibhUti. –Indro ane chakravartIonI vibhUti paN jemanA charaNamAn jhUkI jAy, evA 24–
24 tIrthankar bhagavantone avatAr ApavAnun gaurav ApaNI A bhArat mAtAne ja prApta chhe.
tIrthankaronA vihArathI pAvan ApaNA A bhAratadeshanI dhArmikasamRuddhi badhA deshomAn sarvochcha
chhe. hajI aDhI hajAr varSha paN pUrA nathI thayA tyArapahelAn bhagavAn varddhamAnatIrthankar A
bharatabhUmimAn sAkShAt vicharatA hatA; ne shreNIkarAjA jevA anek rAjA–mahArAjAo
temanA upadeshathI potAnA AtmAne pavitra karatA hatA. rAjagRuhI jevI bhUminAn rajakaNo
paN e tIrthankaranA sparshe tIrtharUp banI gayA. ne bhAvashrutavaDe jemaNe tIrthankar bhagavAnano
bhAvasparsha karyo te jIvo ratnatray pAmIne bhAvatIrtharUp banI gayA.
bhagavAn shrI varddhamAn tIrthankar ApaNA saurAShTramAn paN padhArelA...ne temanA nAm
uparathI ‘वड्ढमाण’ varddhamAn nAmanI nagarI banI, te ‘वड्ढमाण’ nun apabhransh e ja Ajanun
‘vaDhavAN’. varddhamAnaprabhunI vANInA nAd Ajey saurAShTramAn gUnje chhe ne bhAratabharane
DolAve chhe. varddhamAnaprabhunI kharI mahattA tyAre ja samajAy ke jyAre temanA kahelA upadeshanun
rahasya AtmAmAn samajAy. mahAvIr e koI sAmAnya manuShya na hatA, mahAmAnav kahIne
temane oLakhAvavA te paN barAbar nathI, teo to sarvagnatAne pAmelA paramAtmA hatA.
emane sarvagna–vItarAg tarIke oLakhavA e ja emanI sAchI oLakhAN chhe.
AvA mahAvIr 2pa66 varSha pahelAn kunDagrAm–vaishAlImAn mahArAjA siddhArtha ane
trishalAmAtAne tyAn sarvagnapadane sAdhavA mATe chaitra sud terase avataryA...72 varShanA AyumAn
AtmasAdhanA pUrNa karavAnI hatI...teo na to rAjamAn rokAyA ke na to lagna karyun. jIvant
mAtA–pitAnA mohane paN chhoDIne teo AtmasAdhak sAdhu thayA. trishalAmAtAno
ekanoek lADakavAyo nandan, potAnI mAtAnI rajA laIne vItarAgamArge kevaLagnAn levA
chAlyo...sAdhu thaIne temaNe maunapaNe AtmasAdhanAmAn ja potAnun chitta joDyun ...sarvagna
thayA pahelAn adhurI dashAmAn temaNe koI upadesh na Apyo...tIrthankaro munidashAmAn maun ja
rahe chhe. –kevo uttam Adarsha!
sADAbAr varShanI AtmasAdhanA bAd, eTale ke 42 varShanI vaye prabhu kevaLagnAn
pragaT karI arahant thayA; ne pachhI vipulAchal par samavasaraNamAn divyadhvaninI varShA karIne,

PDF/HTML Page 37 of 45
single page version

background image
34 : Atmadharma : chaitra 2494
ratnatrayapuShpothI bhAratane navapallavit karyun. trIs varSha sudhI dharmanA dhodh vahevaDAvIne ante
pAvApurIthI prabhujI siddhAlayamAn padhAryA...mokSha pAmyA....chha varSha pachhI emanA nirvANane
aDhI hajAr varSha thashe.
prabho! Aje aDhI hajAr varShey bhArat Apane bhUlyun nathI....anek mushkelIo
vachche paN Apanun dharmashAsan vijayavant vartI rahyun chhe.....Ape vahAvelA dharmapravAhane
vItarAgI santoe sukAvA dIdho nathI. e vItarAgI amRut Ajey bhAratanA hajAro–lAkho
jIvone Anand Ape chhe...ne ApanA param upakArane bhAratanA bhavyajIvo bahu bahu
bhaktithI yAd kare chhe.
bhAratanA sAdharmI bandhuo! Avo, ApaNe sau haLImaLIne ApaNA vIraprabhunA
shAsanane unnat banAvIe...ApaNe sau vIranAn santAn chhIe..., vIraprabhue darshAvelA
ratnatray mArgane oLakhIne ApaNe te mArgane upAsIe.
mahAvIraprabhunA janmotsavane evI uttam bhAvanAthI ujavIe ke jain–jain vachche
kyAy vikhavAd na rahe ne bhArat Akhuny jainashAsananA gauravathI gUnjI UThe.
mahAvIrabhagavAn Aje paN jANe ke ApaNI samakSha ja birAjatA hoy ne ApaNe sau
temanI param chhatrachhAyAmAn dharma sAdhanA karatA hoIe–e rIte emano mangal janmotsav
ujavIe....ne e tIrthankaradevanA janmakALe bhAratamAn dharmInI jevI jAhojalAlI hatI tevI
dharmajAhojalAlIthI bhAratadeshe pharIne shobhI UThe evo yathAshakta udyam karIe....sau potAne
mahAvIranA santAn samajIe.
ame to vIrataNA santAn.... जय महावीर!
amArun nAm... amArun dhAm
pustak vageremAn hastAkShar tarIke gurudev lakhe chhe. gat phAgaN vad ekame
rAjakoTamAn chhelle divase (vihAranI AgalI rAte) ek bhAI hastAkShar karAvavA
AvyA, paddhati mujab gurudeve
karI Apyo. te bhAIe nAm lakhI ApavA kahyun
tyAre gurudeve kahyun ke A
sarvagnabhagavAnanI vANI chhe, e ja amArun nAm chhe ne
e ja amArun dhAm chhe.
amArun nAm–ne amArun dhAm; mAn badhun samAy chhe.
je divase A vAt thaI te divase (phAgaN vad ekame) sonagaDh
svAdhyAyamandiramAn nI sthApanA thayelI chhe.)

PDF/HTML Page 38 of 45
single page version

background image
chaitra 2494 : Atmadharma : 35
vaAnchAkao saAthae vaAtachAIta anae tattvachAchAr
(sarve jignAsuono priy vibhAg)
(chAr–pAnch varSha agAunA keTalAk prashno amArI pAse paDyA hatA,
teno paN A vibhAgamAn samAvesh karIe chhIe.)
prashna :– amane AtmAnun gnAn karavAnun man thAy chhe paN bAhya AkarShaNo
bhUlAtA nathI, tenun shun kAraN? –ane jeo siddha thayA teone bAhya AkarShaN nahi
hoy? –hoy to tene kevI rIte dUr karyA hashe? ( M.k. JAIN. veDach, bharUch)
uttar :– bhAI, sAmAnyapaNe AtmAne jANavAnun man to badhAne thAy; shun koI
em kahe ke mAre AtmAne nathI jANavo?– parantu AtmAne jANavAnI antarathI kharekharI
jignAsA ane laganI thAy te koI judI ja chIj chhe. ane evI laganI jene thAy te
jIv bAhya AkarShaNomAn rokAy nahi. bAhya AkarShaNamAn rokAIne AtmAne bhUlI jAy
to teno artha e thayo ke tene bAhyachIj jeTalI vahAlI chhe teTalo AtmA vahAlo nathI.
jene AtmAnI mahattA lAge tene bahAranI chIjanI mahattA chhUTI jAy, ne mahattA chhUTe
eTale AkarShaN paN chhUTe. teno ek dAkhalo –bALakane potAnI mAtApratye kharekharun
AkarShaN chhe; tenI mAtAnA virahamAn te mAtAne evo jhankhe chhe ke tame game te chIjanun
AkarShaN Apasho topaN te bALak tenA pratye AkarShAshe nahIn. ane mAtAne dUrathI
dekhatAn ja badhA AkarShaNo paDatA mukIne mAtAnA bheTavA snehathI doDashe. tem jenA
antaramAn chaitanyanun kharun vahAl jAgyun–te jagatanA koI padArthanA AkarShaNamAn rokAshe
nahIn. ‘mArun sukh to mArA AtmAmAn chhe, bAhya koI AkarShaNomAn (sonAmAn–mahelamAn
strImAn–moTaramAn– phIlmamAn ke jagatanA koI padArthamAn) mArun sukh chhe ja nahi’ –em
jene kharekharun lakShamAn lIdhun hoy te bahAranA AkarShaNomAn kem rokAy? tenun gnAn
antaramAn AtmA taraph vaLe ja. – A mATe dharmAtmAonA satsangamAn rahIne ghaNo ja
prayAs karavo joIe. ApaNe chaitanyano kharekharo ras lagADIne tenA shraddhA–gnAn–
ekAgratA karIe to kAI bAhya AkarShaNo ApaNane rokatA nathI. dhyAnastha munivaro
upar ghor upadrav Ave ke devIo AvIne AkarShaN kare–topaN teo dhyAnathI chalit
thatA nathI. e ja rIte je siddhabhagavanto thayA teoe paN chaitanyasvabhAvanI uttam
ArAdhanA karIne, potAno upayog bahAranA AkarShaNothI pAchho haThAvI lIdho ne
nijasvarUpamAn upayogane

PDF/HTML Page 39 of 45
single page version

background image
36 : Atmadharma : chaitra 2494
lIn karyo. pachhI vItarAgatA ane kevaLagnAn thatAn, AkhA jagatanA badhAy padArthonun
gnAn thatun hovA chhatAn koI padArthanun AkarShaN rahyun nathI. bahAranA padArtho kAI jIvane
kahetA nathI ke tun amArA taraph AkarShA! jIv ja potAnA upayogane te taraph doDAvIne
rAg–dveSh kare chhe; eTale, bAhya padArthonun AkarShaN maTADavAno upAy e chhe ke potAnA
upayogane AtmA taraph vALavo. upayog antaramAn vaLe to bAhya padArthanun AkarShaN TaLe.
ek kavi kahe chhe ke :–
jab nij Atam anubhav Ave.....
aur kachhu na suhAve......jab nij Atam anubhav Ave.




param pUjya gurudev sukhashAntipUrvak saurAShTramAn vicharI rahyA chhe. sonagaDhathI lAThI
thaIne rAjakoT padhAryA....tyAn 13 divas daramiyAn (samayasAr gA.1p, pravachanasAr
gA.172 tathA samayasAr–jayasenAchAryanI TIkA gA.320 upar) sundar pravachano thayA.
rAjakoTathI vaDAl gAme padhAryA, sAnje nemaprabhunI pavitra vihArabhUmi gIranAratIrthanA
darshan jaI AvyA; tyAn “mArA nem prabhu gIranArI chAlyA...” e vairAgya stavan
gurudeve gavaDAvyun. vaDAl pachhI porabandar padhAryA...tyAn ATh divas samayasAr
gA.17,18,72 tathA gA. 97 upar pravachano thayA. porabandarathI chAr divas jetapur
padhAryA; tyArabAd gonDal ane vaDIA thaIne, (Ap jyAre A Atmadharma vAnchatA
hasho tyAre) gurudev morabImAn birAjatA hashe. tyAr pachhI kAryakram nIche mujab chhe–
vAnkAner (chaitra sud 12 thI 1p) choTIlA (chaitra vad 2) surendranagar (chaitra
vad–3 thI 6) vaDhavAN (chaitra vad 7 thI 10) jorAvaranagar (chaitra vad 11 thI 13)
vInchhIyA (chaitra vad 14 thI vai.su. 6 ) umarALA (vaishAkh su.7–8) lImbaDI (vai.su.9 thI
14) sonagaDh pravesh vaishAkh sud 1p.

PDF/HTML Page 40 of 45
single page version

background image
chaitra 2494 : Atmadharma : 37
* bAlavibhAganA sabhyo mATenI A yojanAmAn 79 bALakone darekane ek rUA.nA pustako
InAm tarIke mokalAshe. te uparAnt traN bALakonI vachche 22 rUA.nAn bIjA InAmo
apAshe. em kul 101 rUA. nAn InAmo vahenchAshe. AmAnthI pa1) rUA. ApaNA
bAlavibhAganA sva0 sabhya rITAbenanI smRutimAn temanA pitAjI chhabIlabhAI sanghavI
taraphathI AvyA chhe. ne bIjA pa0) rUA.bAlavibhAg taraphathI apAshe.
* A mATe tamAre shun karavAnun chhe? –nIchemAnthI tamane je AvaDe te lakhI mokalo:–
(1) dhArmik koyaDA, –ukhANA, –TUchakA ke joDakaNA.
(2) “ekaDe ek...dharmanI lye Tek” A prakAranA AnkanI rachanA (ekathI so sudhImAn
game teTalA AnkaDAnI rachanA mokalo shako chho.)
(3) kakkanA pahelA akSharathI sharU thatun ekek vAkya lakhI mokalo; jemake–kalyANanun
mUL samyagdarshan chhe. kharUn sukh AtmAmAn chhe. –e pramANe koI paN akSharathI sharU
thatA vAkayo lakhI shako chho.)
(4) tamane chitrakaLAno shokh hoy to koI paN chitra (dhArmik viShayanun) jevun
AvaDe tevun.
(pa) “bAlavibhAgathI amane lAbh” e viShay upar TUnkamAn lakhAN. (A pAnchamo
viShay kolejIyan sabhyo mATe chhe.)
* uparamAnthI tamArI pasandagI mujabanun lakhAN lakhIne mokalo.
* vaishAkh sud punam sudhImAn maLel lakhAN svIkArIshun. paN jo vaishAkh sud bIjathI vahelun
mokalasho to kadAch vaishAkh mAsanA AtmadharmamAn paN tamArun lakhAN chhapAshe. (bhArat
bahAranA sabhyo game tyAre lakhAN mokalI shake chhe.) tame vadhAre sankhyAmAn utsAhathI
bhAg lesho to InAmanI rakamamAn vadhAro karIshun.
* tame sabhya na ho to sabhya banavA mATe nAm, saranAmun, ummar, abhyAs ne janma–
divas lakhI mokalo, ne A InAmI yojanAmAn utsAhathI bhAg lyo.
lakhAN nIchenA saranAme mokalavun–
sampAdak–Atmadharma bAlavibhAg
sonagaDh (saurAShTra)