30 : ātmadharma : chaitra 2494
‘bhāvanā’ te samyagdarshan–gnān–chāritrarūp chhe; te rāg vagaranī chhe, vikalpa vagaranī
chhe, kemake rāg ane vikalpa to udayabhāv chhe, ne ā shuddhātmabhāvanā to aupashamikādi
nirmaḷabhāvarūp chhe. –te mokṣhamārga chhe. shubharāg to udayabhāv chhe, te mokṣhanun kāraṇ nathī, te to
bandhanun kāraṇ chhe. bhāvanāno vītarāgabhāv to amr̥utanun jharaṇun chhe, ne rāg to jherabhāv chhe.
ā upashamikādibhāv chothā guṇasthānathī sharū thāy chhe. shuddhātmānī bhāvanārūp je mokṣhamārga
temān rāganun jarāy ālamban nathī, te to paramātmasvarūpane ja bhāve chhe. āvo bhāv te
mokṣhanun kāraṇ chhe. rāg mokṣhanun kāraṇ nathī, temaj pāriṇāmikabhāv mokṣhanun kāraṇ nathī, kemake
kāraṇ–kāryabhāvarūp pariṇaman pāriṇāmikabhāvamān nathī, eṭale temān kriyārūp pariṇati nathī;
e to kāraṇ–kārya vagarano, bandh–mokṣha vagarano sahaj ekarūp chhe. temān paryāy ekākār thatān
atīndriy ānandanun jharaṇun vahe chhe.
ahīn mokṣhanān kāraṇ–kārya banne paryāyamān batāvavā chhe. abhedapaṇe shuddhadravyane paṇ
mokṣhanun kāraṇ kahevāy chhe kemake temān ekākār thaīne mokṣhaparyāy pragaṭe chhe. paṇ
paryāyaapekṣhāe shuddhātmānī bhāvanārūp je aupashamikādi traṇ bhāvo te mokṣhakāraṇ chhe.
pāriṇāmikabhāv pote kāraṇ–kāryapaṇā vagarano chhe, te apekṣhāe tene niṣhkriy kahe chhe. je
shuddhaparyāy pariṇamī te sat chhe, teney ‘ātmā’ kahyo chhe.
bandhaparyāy vakhate, mokṣhamārga pragaṭ te vakhate ke mokṣhadashā pragaṭe te vakhate, param
pāriṇāmikabhāv to evo ne evo ekarūpe rahyo chhe, temān ghaṭ–vadh thaī nathī. mati–shrutagnān
vakhate ke kevaḷagnān vakhate gnānaguṇ to pāriṇāmikasvabhāve evaḍo ne evaḍo ja chhe. (em
ānand, shraddhā vagere sarvaguṇomān pāriṇāmikabhāve ekarūpatā chhe.) paryāyadharma pariṇamavāno
chhe, ne dhruvadharmathī jotān vastu apariṇāmī chhe. –āvī vastu chhe.
ātmatattva dehādithī to bhinna chhe; rāgathī paṇ tenun svarūp bhinna chhe; ne ek
samayanī paryāy jeṭalun paṇ ākhun tattva nathī. abhedapaṇe mokṣhaparyāyanun kāraṇ ātmā ja chhe;
paryāy tarīke aupashamikādi nirmaḷaparyāy tenun kāraṇ chhe. dravya ane paryāy be vachche vāt chhe,
parachīj ke rāgādi to mokṣhanun kāraṇ nathī. vyavahāramān (bhedathī) juo to pūrvaparyāy kāraṇ,
ne abhedathī juo to te kāḷanun dravya ja kāraṇ chhe.
ahīn pāñch bhāvamān pāriṇāmikabhāvane kāraṇ–kārya vagarano niṣhkriy kahevo chhe; tene
avalambanārī paryāyarūp je paramātmabhāvanā chhe te mokṣhamārga chhe, te bhāvanā aupashamikādi
bhāvarūp chhe.
ekalā dhruvamān kāraṇ–kārya na hoy;
ekalā kṣhaṇikamān kāraṇ–kārya na hoy.