જેઠ : ૨૪૯૪ : આત્મધર્મ : ૩૧ :
શ્રી ગુરુ નિજપદ બતાવે છે.
(લીંબડી શહેરના પ્રવચનમાંથી)
મોહથી અંધ થઈને, પોતાના શુદ્ધચૈતન્યપદને જેઓ ભૂલ્યા છે અને રાગને જ નિજપદ
માનીને તેમાં સૂતા છે એવા અજ્ઞાની જીવોને જગાડીને સન્તો તેનું નિજપદ બતાવે છે કે
અરે જીવ! તારું પદ તો આ શુદ્ધ જ્ઞાનમય છે; અતીન્દ્રિય આનંદથી તે ભરેલું છે. આવા
નિજપદને જાણીને તેનો અનુભવ કરો.
હવે શિષ્ય જિજ્ઞાસુ થઈને પૂછે છે કે પ્રભુ! આપે જેનો અનુભવ કરવાનું કહ્યું તે
નિજપદ ક્યું છે? અહો, પુણ્યથી પણ જે પાર, ચક્રવર્તીપદ ને ઈન્દ્રપદ કરતાં પણ જે
મહાન, એવું પદ કેવું છે? એનું સ્વરૂપ શું છે? –આમ જિજ્ઞાસુ શિષ્ય પૂછે છે.
જુઓ, શિષ્યની ધગશ! પોતાનું શુદ્ધ ચૈતન્યપદ કેમ અનુભવમાં આવે તે જ એક
તેને ધગશ છે, તેથી તેની જ વાત પૂછે છે. બીજી પાપ–પુણ્યની વાત નથી પૂછતો; પૈસા
કેમ મળે? કે સ્વર્ગ કેમ મળે–એવી વાત નથી પૂછતો, કેમકે એનું માહાત્મ્ય તો ઊડી ગયું
છે, એ કોઈ નિજપદ નથી એમ લક્ષમાં લીધું છે. નિજપદ કે જેના અનુભવથી આનંદ
થાય–તેની ધગશથી શિષ્ય તેની જ વાત પૂછે છે કે હે ગુરુદેવ! તે પદ ક્યું છે તે બતાવો.
તેના ઉત્તરમાં આચાર્યદેવ આ સમયસારની ૨૦૩ મી ગાથામાં કહે છે કે–
જીવમાં અપદભૂત દ્રવ્યભાવો છોડીને ગ્રહ તું યથા,
સ્થિર, નિયત, એક જ ભાવ જેહ સ્વભાવરૂપ ઉપલભ્ય આ. (૨૦૩)
હે ભવ્ય! તારું ચૈતન્યપદ સ્થિર એકરૂપ શુદ્ધ છે; તારા શુદ્ધ પદમાં પરદ્રવ્યો કે
પરભાવો નથી; તે પરદ્રવ્યો ને પરભાવો તારે માટે અપદ છે–અપદ છે, એમ સમજીને
તેમનાથી રહિત એવા તારા શુદ્ધ ચૈતન્યભાવને અનુભવમાં લે...એ જ તારું સ્વપદ છે.
રાગાદિ અશુદ્ધભાવોની ભેળસેળ વગરના પરમાર્થરસપણે સ્વાદમાં આવતું જે જ્ઞાનપદ
તેને એકને જ તું સ્વાનુભવમાં લે.
શરીરાદિ જડ–મૂર્ત પદાર્થો તો ચૈતન્યભાવથી અત્યંત જુદા છે; તેવી જ રીતે રાગ–
દ્વેષાદિ અશુદ્ધ પરભાવો પણ ચૈતન્યભાવથી ભિન્નપણે અનુભવાય છે; તે અશુદ્ધ રાગાદિ