જીવ ધર્મી થયો. જે એકલા રાગાદિ અશુદ્ધભાવના અનુભવમાં પડેલો છે તે જીવ ધર્મી
નથી. ધર્મ તો અપૂર્વ ચીજ છે; ધર્મ તો આનંદમય છે. દુઃખથી છૂટકારાનો ઉપાય જે ધર્મ
તે દુઃખરૂપ કેમ હોય? ધર્મ તો પૂર્ણ આનંદની પ્રાપ્તિનું સાધન છે ને તે પોતે આનંદના
અનુભવરૂપ છે. –આવો અનુભવ તે જૈનધર્મ છે આવો અનુભવ કરે તે જૈન છે.
સામગ્રીને પોતારૂપ જાણીને અભિલાષા કરે છે તે મિથ્યાદ્રષ્ટિ જીવ શુદ્ધસ્વરૂપ જીવને
જાણતો નથી.–
जो कर्ता नहि जाने सोई, जाने सो करता नहि होई ।।२३।।
જાણનાર જ રહે છે, કર્તા થતો નથી. માટે જ્ઞાનીને બંધન નથી; અજ્ઞાની જ પોતાને
અશુદ્ધપણે અનુભવતો થકો બંધાય છે. રાગના એક અંશને પણ જે પોતાના સ્વરૂપપણે
અનુભવે છે તે રાગ વગરના શુદ્ધસ્વરૂપને જરાય જાણતો નથી; અને જે પોતાના શુદ્ધ–
જ્ઞાનસ્વરૂપને રાગથી ભિન્નપણે અનુભવે છે તે જ્ઞાતા રાગના એક અંશને પણ પોતાપણે
કરતો નથી. રાગ અને જ્ઞાનનું ભેદજ્ઞાન ન કરવું તે જ બંધનું કારણ છે. રાગ અને
જ્ઞાનની ભિન્નતાના અનુભવ વડે અશુદ્ધતા અટકે છે ને કર્મનો સંવર થાય છે. આ રીતે
જ્ઞાનનો અનુભવ જ મોક્ષનું કારણ છે. ઉપયોગ સાથે રાગની એકતારૂપ ચીકણા મિથ્યાત્વ
પરિણામ તે જ બંધનું કારણ છે.
તેમણે આ સમયસારાદિ શાસ્ત્રો રચ્યા છે; આત્માના અનુભવના