પહેલો દિવસ છે,
ઉત્તમક્ષમાધર્મની આરાધનાનો
દિવસ છે. મુખ્યપણે તો
મુનિના આ દશ ધર્મો છે;
વીતરાગભાવ તે ધર્મ છે.
ઉત્તમક્ષમા તે પણ આત્માના
વીતરાગ ભાવનો પ્રકાર છે.
શ્રાવકને પણ પોતાની ભૂમિકા
અનુસાર ધર્મ હોય છે. આવા
વીતરાગધર્મની આરાધનાને
પર્યુષણ કહેવાય છે.
પર્યુષણના ખરા દિવસો
આરાધનાનું ફળ સુખ છે, વીતરાગભાવના ફળમાં અતીન્દ્રિયસુખની પ્રાપ્તિ થાય છે.
થતાં અનાજ ને ફળફૂલ પાકે છે; ઘણાકાળ સુધી અનાર્યવૃત્તિવાળા માંસભક્ષી થઈ
ગયેલા લોકોને તે ફળફૂલ–અનાજ દેખીને એવી આર્યવૃત્તિ જાગી કે હવેથી કોઈએ
માંસાહાર ન કરવો, આ અનાજ અને ફળ ઉપર નિર્વાહ ચલાવવો. આવી આર્યવૃત્તિ
જાગી, એટલે હિંસા છોડીને ક્ષમાના ભાવો જાગ્યા, તે દિવસ બરાબર ભાદરવા સુદ
પાંચમ હતી. આ રીતે ભાદરવા સુદ પાંચમથી ઉત્તમક્ષમાદિ દશલક્ષણધર્મની આરાધનાનું
પર્વ શરૂ થાય છે. જો કે ભાદરવાની જેમ માહ તથા ચૈત્ર માસમાં પણ દસલક્ષણીપર્વ
આવે છે, પણ ભાદરવાના પર્યુષણની વિશેષ પ્રસિદ્ધિ છે.