: ૨૨ : આત્મધર્મ : માગશર : ૨૪૯પ
પ્રશ્ન:– કુંદકુંદાચાર્ય તો હમણાં બે હજાર વર્ષ પહેલાં થયા, ને એ વખતે તો
પંચમકાળ હતો, અહીં કોઈ તીર્થંકર તો ન હતા;–તો બધાય તીર્થંકરોએ શું કર્યું ને શું
કહ્યું–તે વાતની તેમને કેવી રીતે ખબર પડી?
ઉત્તર:– એક તો તેમણે વિદેહક્ષેત્રે બિરાજમાન તીર્થંકર શ્રી સીમંધર ભગવાનના
દર્શન સાક્ષાત્ કર્યા હતા, તેમની વાણી પણ સાક્ષાત્ સાંભળી હતી; બીજું પોતાના
આત્મામાં શુદ્ધોપયોગરૂપ નિજવૈભવવડે તેમણે અંતરમાં મોક્ષમાર્ગ સાક્ષાત્ અનુભવ્યો
હતો. તે અનુભવેલા માર્ગની નિઃશંકતાથી કહે છે કે મોક્ષનો માર્ગ ત્રણે કાળે આવો જ છે,
ત્રણેકાળના જીવોને માટે આ એક જ મોક્ષમાર્ગ છે, બીજો માર્ગ નથી.
ભગવાને જે મોક્ષમાર્ગ ઉપદેશ્યો તે કોઈ કલ્પનાથી નથી ઉપદેશ્યો, પણ પોતે જાતે
અનુભવેલો માર્ગ ઉપદેશ્યો છે; જે માર્ગે પોતે મોક્ષ સાધ્યો તે જ માર્ગ ઉપદેશ્યો. એ જ
રીતે (આચાર્યદેવ કહે છે કે) અમે પણ સ્વાનુભવથી તે માર્ગ જોયો છે; અંતરમાં દેખેલો
ને અનુભવેલો તે માર્ગ અમે અહીં પ્રસિદ્ધ કર્યો છે. અહો, આ માર્ગ કોઈ સાધારણ નથી;
આ તો અનંતા તીર્થંકરો–કેવળીભગવંતોએ સેવેલો ને ઉપદેશેલો માર્ગ છે, ચાર
જ્ઞાનધારક ગણધરોએ જે ઝીલ્યો છે, ઈન્દ્રો અને ચક્રવર્તીઓ અત્યંત ભક્તિથી જે માર્ગને
આદરે છે; સર્વે મુમુક્ષુઓને માટે ત્રણેકાળે આ એક જ મોક્ષમાર્ગ છે.
(ગુરુદેવ કહે છે–વાહ, ધન્ય એ માર્ગ!)
અહા, અનંતા તીર્થંકરભગવંતો જેના જ્ઞાનમાં બેઠા, તેનું જ્ઞાન તો રાગથી છૂટું
પડીને મોક્ષ તરફ ચાલ્યું, હવે તે જ્ઞાનમાં અનંત ભવ કરવાનું હોય જ નહિ; જે જ્ઞાનમાં
ભવરહિત ભગવાનની પ્રતીત બેઠી તે જ્ઞાનમાં ‘મારે અનંતભવ હશે’ એવી શંકા હોય
નહિ, તેને અલ્પભવ જ હોય, ને ભગવાનના જ્ઞાનમાં પણ એમ જ દેખાય.
અરે, જગતને કેવળજ્ઞાનની ખબર નથી; કેવળજ્ઞાનને પ્રતીતમાં લેનારા
મતિશ્રુતજ્ઞાનની કેટલી તાકાત છે તેની પણ ખબર નથી. એ મતિશ્રુતજ્ઞાન તો
કેવળજ્ઞાનની જાતના થયા, કેવળજ્ઞાનને ભવ હોય તો એને ભવ હોય! એ તો ભવથી ને
ભવના કારણથી (–રાગથી) જુદું પડીને મોક્ષનું સાધક થયું, વીતરાગવિજ્ઞાન થયું.
કેવળજ્ઞાન તે પૂર્ણ વીતરાગવિજ્ઞાન જ છે, ને આ સાધકનું જ્ઞાન ભલે અલ્પ હોય છતાં તે
પણ વીતરાગવિજ્ઞાન જ છે. આવા જ્ઞાનમાં જ સર્વજ્ઞની સાચી પ્રતીત થઈ છે.
“અનંતા તીર્થંકરો થઈ ગયા, અનંતા થશે” એવો સ્વીકાર કરનાર જ્ઞાનની
તાકાત કેટલી? રાગમાં અટકેલું જ્ઞાન તે નહિ કબુલી શકે, કેમકે તે તો અરિહંતને
ઓળખતું જ નથી. અરિહંતને ઓળખતાં શુદ્ધઆત્મા ઓળખાય; અને જે જ્ઞાને