: માગશર : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૩૩ :
વીતરાગ ભગવાનનો ઉપદેશ એમ છે કે–જેમ
નૌકા પોતે તરવાના સ્વભાવવાળી છે તેમ
જ્ઞાનસ્વભાવી આત્મા પોતે તરવાના સ્વભાવવાળો
છે, એટલે પોતે જ પોતાનો તારણહાર છે.
ભવસમુદ્રને તરવા માટે તું તારા સ્વભાવનું જ
અવલંબન લે.–એ વાત અહીં સમજાવે છે.
(સાગરવાળા શેઠશ્રી ભગવાનદાસજીની ખાસ
માંગણીથી પૂ. ગુરુદેવે ત્રણ વખત અષ્ટપ્રવચનો
તારણસ્વામીના સાહિત્ય ઉપર કર્યા, તેમાંથી પહેલા
આઠ પ્રવચનો ‘અષ્ટપ્રવચન’ પુસ્તકરૂપે છપાઈ ગયા
છે; ને આ બીજા ‘અષ્ટપ્રવચન’ તૈયાર થાય છે;
તેમાંથી થોડોક ભાગ અહીં આપ્યો છે.)
એકેક આત્મદ્રવ્યમાં અનંત ગુણ છે, તેની ખબર વગર સાચું ધ્યાન કે સાધુપણું
થાય નહીં. ‘સાધુ’ એટલે શુદ્ધઆત્માના સાધક,–તેમાં ગૌણપણે સમ્યગ્દ્રષ્ટિ પણ આવી
જાય છે; તે અનંત ગુણરૂપ પોતાના આત્મદ્રવ્યને સાધીને તેમાં લીન થાય છે.
આત્મામાં કાળથી અનંત, સંખ્યાથી અનંત ને સામર્થ્યથી પણ અનંત ગુણો છે. (–ક્ષેત્રે
અનંત નથી.)–આવા આત્માને ધર્મી સાધે છે. જીવ જ્યારે નિશ્ચયનય દ્વારા પોતાના
આવા આત્માને દેખે છે ત્યારે સમતાભાવ જાગે છે ને રાગદ્વેષ છૂટી જાય છે.
આત્મજ્ઞાનની સાથે વીતરાગભાવરૂપ સમભાવ આવ્યો તે જ સાચો સહકાર છે; તેમાં
જ નિશ્ચય મહાવ્રત આવી જાય છે. રાગાદિ ભાવો તે હિંસા છે, ને વીતરાગભાવ તે
પરમાર્થ અહિંસારૂપ નિશ્ચય મહાવ્રત છે; તે જ સત્ય–સ્વરૂપ છે; તેમાં જ પરભાવોનું
ગ્રહણ ન હોવાથી તે અદત્ત છે; બ્રહ્મસ્વરૂપમાં આચરણરૂપ તે જ બ્રહ્મચર્ય છે; ને તેમાં
પોતાના સ્વરૂપ સિવાય