: ૬ : આત્મધર્મ : પોષ : ૨૪૯પ
શરીરને જ આત્મા માને એ તો સ્થૂળ ભૂલ છે જ; પરંતુ પર તરફના રાગભાવને
જે ઉપયોગ સાથે એકમેક સમજે છે, રાગથી ભિન્ન ઉપયોગને નથી અનુભવતો, તો તે
પણ ખરેખર અજીવને જ આત્મા માને છે, જીવના ઉપયોગગુણને ઓળખીને જીવનાં
ગુણોની સ્તુતિ કરતાં તેને નથી આવડતું, એટલે સર્વજ્ઞ ભગવાનની પણ પરમાર્થ સ્તુતિ
કરતાં તેને આવડતું નથી. ભગવાનના આત્માના ખરા ગુણ (રાગથી જુદા) શું છે તેને
તો તે ઓળખતો નથી, તો તે ભગવાનના ગુણની ઓળખાણ વગર તેમની સાચી સ્તુતિ
ક્યાંથી કરી શકશે? ભગવાનના ગુણની સાચી સ્તુતિ સમ્યગ્દ્રષ્ટિ જ કરે છે. ભગવાન
જેવા પોતાના ગુણને પણ તેણે ઓળખ્યા છે.
આચાર્યદેવ આત્મગુણોની ઓળખાણ કરાવીને કહે છે કે ભાઈ, આત્મા અને
શરીરની એકત્વબુદ્ધિને તું છોડ.....કેમકે આત્માના એક્કેય ગુણ શરીરમાં નથી, આત્મા
કદી પોતાનું ઉપયોગપણું છોડીને શરીરપણે થતો નથી. આત્મા અને શરીર સદાય અત્યંત
જુદા જ છે.
જડ–ચેતનનું આટલું આટલું સ્પષ્ટ ભેદજ્ઞાન કરાવવા છતાં જે નથી સમજતો, ને
શરીરાદિને જ આત્માપણે અનુભવે છે તેને તેનું અજ્ઞાન છોડાવવા આચાર્યદેવ કહે છે કે
હે દુરાત્મા! તારી આ પશુ જેવી પ્રવૃત્તિને તું છોડ.....છોડ! જેમાં આત્મા હણાય છે એવી
આ મિથ્યાબુદ્ધિને તું છોડ! જેમ પશુઓને લાડવા અને ઘાસ વચ્ચે વિવેક નથી, બંનેને
ભેળસેળ કરીને ખાય છે, તેમ તું પણ ઉપયોગને અને શરીરને એકમેક અનુભવે છે, તે
દુર્બુદ્ધિ છોડી દે. ચૈતન્યસ્વભાવને ભૂલીને શરીરને પોતાનું માન્યું, એટલે આત્માને જડ
માન્યો, તેમાં તારા ચૈતન્યસ્વભાવની હિંસા થાય છે; આવી આત્મહિંસાને તું છોડ, ને
દેહથી ભિન્ન શુદ્ધ ઉપયોગસ્વરૂપ આત્મા છે તેને અનુભવમાં લે.
અત્યંત પુરુષાર્થની જાગૃતિપૂર્વક ભેદજ્ઞાન કરીને આત્માનો અનુભવ કરવા માટે
હજી ફરી ફરી આચાર્યદેવ જોરદાર ઉપદેશ આપે છે...તે સામે પાને વાંચોજી
પહેલું સુખ તે આતમજ્ઞાન,
બીજું સુખ તે ચારિત્રવાન;
ત્રીજું સુખ વીતરાગીધ્યાન,
ઉત્તમ સુખ છે કેવળજ્ઞાન.
* * * * *
ઘડીક વિચાર, તારું સ્વરૂપ;
તો તું પામીશ, સુખ અનુપ.